Þetta hefur valdið miklum pirringi í höfuðstöðvum ESB í Brussel og Ursula von der Leyen, formaður framkvæmdastjórnar ESB, hefur hótað að banna allan útflutning bóluefna sem eru framleidd í verksmiðjum í ríkjum sambandsins.
Umræðan um þetta hefur verið áköf síðustu daga en í dag funda leiðtogar ESB-ríkjanna og er reiknað með að bóluefnamálin beri á góma. Eins og fram kom í fréttum í gær þá hefur ESB bætt 17 ríkjum á lista yfir lönd sem ekki má flytja bóluefni til og er Ísland á þeim lista. Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, fékk staðfest hjá Ursula van der Leyen að Ísland muni áfram fá umsamda skammta af bóluefnum og Norðmenn hafa einnig fengið staðfest að þeir fái áfram umsamda skammta en þeir höfðu einnig ratað á listann.
Það er aðallega AstraZeneca sem veldur ESB vandræðum og dró Sandra Gallina, forstjóri lýðheilsustofnunar framkvæmdastjórnarinnar, engan dul á það á þriðjudaginn þegar hún kom fyrir þingnefnd. Pfizer/BioNTech og Moderna hafa að mestu staðið við þá samninga sem voru gerðir um afhendingu bóluefna en það er ekki raunin hjá AstraZeneca. Á fyrsta ársfjórðungi mun fyrirtækið aðeins afhenda 30 milljónir skammta af þeim 90 milljónum sem átti að afhenda. Framkvæmdastjórn ESB segir að á öðrum ársfjórðungi muni fyrirtækið aðeins afhenda 70 milljónir skammta af þeim 180 milljónum sem það á að afhenda. Eitt af því sem veldur þessu er að fyrirtækið framleiðir bóluefnið aðeins í einni af fimm verksmiðjum sínum á meginlandi Evrópu.
Nýlega stöðvuðu ítölsk yfirvöld flutning á 250.000 skömmtum af bóluefni AstraZeneca til Ástralíu. Í gær bárust fréttir af því að 29 milljónir skammta af bóluefni AstraZeneca hefðu fundist í verksmiðju á Ítalíu og hefðu átt að fara til Bretlands. AstraZeneca segir að það sé ekki rétt, 13 milljónir skammta eigi að fara í Covax-samstarfið sem er samstarf nokkurra ríkja um að útvega fátækum þjóðum bóluefni. Hinir 16 milljón skammtarnir eigi að fara til aðildarríkja ESB. Þetta mál eykur enn á erfiðleikana í samskiptum ESB og AstraZenec sem voru ansi miklir fyrir. Bóluefni AstraZeneca átti að vera hornsteinninn í bólusetningaráætlun ESB en fyrirtækið hefur ekki staðið við gerða samninga um magn bóluefnis og því hefur gengið hægt að bólusetja íbúa aðildarríkjanna.
Framkvæmdastjórnin hefur sett það markmið að búið verði að bólusetja 70% allra íbúa, 18 ára og eldri, ESB-ríkjanna fyrir sumarlok. Það eru 255 milljónir. Gallina sagðist reikna með að þetta markmið náist þrátt fyrir vandræðin með AstraZeneca. Ástæðan er að reiknað er með að bóluefnið frá Johnson & Johnson verði til afhendingar frá miðjum apríl. Aðeins þarf að gefa fólki einn skammt af því en tvo skammta af hinum bóluefnunum. Bóluefnið mun því breyta miklu. Að auki er reiknað með að Moderna og Pfizer/BioNTech muni standa við gerða afhendingarsamninga en þeir hljóða upp á 290 milljónir skammta á öðrum ársfjórðungi.
