Það gæti búið meira í þér en þú heldur
Þeir sem jafnan stóðu sig best í skóla eru ekki endilega þeir gáfuðustu. Gáfur geta verið af ýmsu tagi og er engin ákveðin skilgreining til á þeim. Til að mynda búa margir yfir gríðarlegum námsgáfum og góðu minni en skortir samskiptahæfni og skilning á tilfinningum.
Oft er litið svo á að greind eigi aðeins við um bóklegan lærdóm, en góð rök má færa fyrir því að allt frá listrænu eðli, tilfinninganæmi og þrautseigju til göngulags, talsmáta og skaplyndis sé form af greind.
Sumir fá hæfileika á borð við talnaskilning og minni í vöggugjöf og geta reiknað lygilegar summur í huganum á svipstundu, á meðan aðrir verða gífurlega góðir í einhverju vegna áhuga eða þjálfunar.
Hæfileikar geta því bæði verið áunnir og meðfæddir allt eftir aðstæðum. En eru þeir sem fæddust með „gáfnaskeið“ í munnunum heppnari en hinir? Stutta svarið er: nei!
Hver og einn hefur sína styrk- og veikleika og þótt einstaklingur þurfi að leggja mikið á sig til að verða góður í einhverju, er það ekki merki um lægri greindarvísitölu – og ekki heldur seinheppni.
Margir kannast við gömlu klisjuna: allt er hægt ef viljinn ef fyrir hendi. Stundum áttar maður sig ekki fyllilega á því hve mikið er til í þeim boðskap. Ef tölur eru teknar sem dæmi, er augljóst að sá sem fæðist einfaldlega sem ungbarn en ekki undrabarn getur náð jafngóðum tökum tölum – hafi hann æft sig vel á slíku.
Sömu sögu má segja um tungumál. Hægt er að ímynda sér tvær mismunandi manneskjur sem báðar eru látnar læra sama erlenda tungumálið. Önnur er afskaplega „gáfuð“ í hinni sígildu merkingu hugtaksins, á meðan hin virðist „venjuleg“ við fyrstu sýn.
Þegar þessar tvær manneskjur hefjast loks handa er það bókað mál að ýmiss konar hulin hæfni kemur upp á yfirborðið hjá þeirri „venjulegu“ – sú hæfni er líka form af greind.
Ákveðið langur tími er nú liðinn og báðar manneskjurnar eru látnar spreyta sig á götum erlendrar borgar og beita þeirri þekkingu sem þær hafa aflað sér á tungumálinu.
Sú „gáfaða“ er komin með ótrúlega góðan orðaforða og er búin að leggja á minnið allt mögulegt. Það kemur henni býsna langt, enda er hægur leikur að panta mat á erlendu veitingahúsi ef maður er búinn að leggja á minnið blaðsíðu 97 í frasabókinni, ekki satt?
Gott minni er vissulega mikið þarfaþing, en stendur fyrri manneskjan betur að vígi en sú seinni bara vegna þess að hún getur kallað fram orð og setningar úr minni sínu eftir að hafa séð þær aðeins einu sinni? – athugum málin nánar.
Seinni manneskjan er miður sín vegna þess að hún er að spyrja til vegar og man ómögulega hvert orðið fyrir „stoppistöð“ er. En í stað þess að gefast upp nær hún léttilega að umorða spurninguna og koma henni skilmerkilega áleiðis.
Henni er nefnilega orðið ljóst að þó að hún hafi ekki sambærilegar gáfur og fyrri manneskjan, þá á hún mjög gott með að koma fyrir sig orði. Hún getur tjáð sig með góðu flæði, án þess að hika. Hún getur umorðað hlutina á augabragði og nær að nýta orðaforða sinn afar vel – þótt umfang hans sé minna en hinnar manneskjunnar.
Svo hvor stóð sig betur? Svarið er einfaldlega að báðar manneskjurnar náðu að bjarga sér afbragðsvel á nýja málinu, með því að nýta ólíkar gáfur sínar.
Dæmisagan hér að ofan skýrir hvað greind getur verið breytileg. Ef þú átt gott með að gera ákveðna hluti en ekki aðra, þá er samt um greind að ræða í meirihluta tilvika – jafnvel þótt hæfileikasvið þitt falli ekki inn í hina hefðbundnu skýringu á greind.
Svona getur þú gengið úr skugga um hvort þú ert fæddur með náttúrulegar gáfur:
Samkvæmt nýlegri könnun, eins og greint er frá á vef Independent, unir afburðagreint fólk sér best eitt. Það eyðir meiri tíma í að hugleiða og velta vöngum yfir hinu og þessu og er því ekki eins líkamlegt virkt fyrir vikið.
Gáfað fólk sættir sig jafnan betur við mistök sín og er reiðubúið til að læra af þeim.
Fólk með sorakjaft sem bölvar og hreytir út úr sér fúkyrðum í annarri hverri setningu kann að vera með greindarvísitölu vel yfir meðallagi.
Gáfuð börn eru líklegri til þess að þróa með sér öðruvísi svefnvenjur. Samkvæmt rannsókn sem birtist í blaðinu Psychology Today er líklegt að greind börn verði með tímanum meiri nátthrafnar en aðrir.
Lestur eykur vissulega við þekkingu þína á ýmsum sviðum, en samkvæmt nýjustu rannsóknum bætir hann líka samskiptafærni, minni og einbeitingu!
Þeir sem kútveltast af hlátri yfir skrýtlum um t.d. hernað, sjúkdóma, óhöpp og slys gætu verið greindari en aðrir.
Breskir vísindamenn komust að því árið 2012 að tenging væri á milli hárrar greindarvísitölu í æsku og notkun ólöglegra vímuefna síðar á lífsleiðinni. Börn og unglingar sem fengu hærri einkunn á greindarprófum en aðrir eru því líklegri til að þróa með sér áfengis- og vímuefnavandamál á fullorðinsárunum.
