Umfang njósnastarfsemi Rússa í Bretlandi komst í kastljósið í kjölfar hinnar misheppnuðu morðtilraunar á Sergej Skripal í Salisbury í mars. Þá var eitrað fyrir honum með hinu bráðdrepandi rússneska taugaeitri Novichok. Bresku lögreglunni tókst að rekja slóð hinna meintu tilræðismanna í Lundúnum og í Salisbury og komast að því hverjir þeir eru. Þar reyndust vera tveir rússneskir leyniþjónustumenn á ferð en rússnesk stjórnvöld þvertóku fyrir það. Þeir mættu í sjónvarpsviðtal hjá rússnesku sjónvarpsstöðinni RT, sem er fjármögnuð af stjórnvöldum í Kreml, og staðhæfðu að þeir væru sárasaklausir menn sem hefðu einfaldlega verið í skoðunarferð í Salisbury og hefðu ekki komið nálægt morðtilrauninni. Þessu trúðu fáir ef nokkur utan Rússlands og meira að segja í Rússlandi hefur fólk miklar efasemdir um þessa frásögn tvímenninganna.
Í kjölfar sjónvarpsviðtalsins skýrði rannsóknarfjölmiðillinn Bellingcat frá réttum nöfnum tvímenninganna og staðfesti þar með það sem breska lögreglan hafði haldið fram, að mennirnir væru rússneskir leyniþjónustumenn á vegum leyniþjónustu hersins GRU. Þeir heita Alexander Mishkin og Anatoliy Chepiga en notuðu dulnefnin Alexander Petrov og Ruslan Boshirov þegar þeir ferðuðust til Bretlands.
Það er auðvitað ákveðinn áfangasigur fyrir Breta að hafa komist að hinu sanna um nöfn og störf tvímenninganna. En enn eru mörg hundruð rússneskir njósnarar, leyniþjónustumenn og upplýsingagjafar við störf í Bretlandi án þess að bresk stjórnvöld viti hverja er um að ræða.
„Pútín sér og heyrir allt: Hvernig rússnesk leyniþjónusta ógnar Stóra-Bretlandi“
Þetta er titill skýrslu The Henry Jackson Society en hún var skrifuð af dr. Andrew Foxall. Samkvæmt því sem fram kemur í skýrslunni eru allt að 200 rússneskir leyniþjónustumenn í Bretlandi og stýra þeir 500 njósnurum og upplýsingagjöfum. Starfsemi Rússanna beinist að sögn aðallega að Lundúnum og nærliggjandi svæðum. Þeir reyna stöðugt að afla sér upplýsinga um flest það sem viðkemur Bretlandi og breskum hagsmunum og taka virkan þátt í þeirri aðgerðaáætlun Rússa að ala á sundrung og óeiningu á Vesturlöndum.
Í Lundúnum búa tugir þúsunda Rússa sem eru margir hverjir í útlegð, annaðhvort sjálfskipaðri eða tilneyddir, frá Rússlandi. Sumir þeirra starfa á vegum Pútíns og stjórnar hans en aðrir eru harðir andstæðingar forsetans. Rússnesku útsendararnir hafa því gott auga með þeim og stöku sinni eru þeir myrtir að því er segir í skýrslunni.
Á undanförnum árum, allt að áratug, hafa margir andstæðingar Pútíns látist á dularfullan hátt í Lundúnum. Til dæmis er einn Rússi sagður hafa framið sjálfsvíg með því að stinga sig með tveimur hnífum. Auk þessa hafa leyniþjónusta Bandaríkjanna og Bretlands gefið til kynna að rússnesk stjórnvöld starfi með skipulögðum glæpasamtökum á borð við rússnesku mafíuna.
Í skýrslunni er talað um 200 rússneska leyniþjónustumenn í Lundúnum en sumir telja að þeir séu enn fleiri. Erfitt er að leggja mat á fjölda njósnara og upplýsingagjafa Rússa í borginni enda eru Rússar í borginni varir um sig og í rússneska samfélaginu í borginni ríkir nánast ofsóknarbrjálæði. Sumir telja að allt að annar hver Rússi í borginni sé upplýsingagjafi á vegum rússneskra stjórnvalda. Ef það er rétt eru upplýsingagjafarnir allt að 70.000 en um 150.000 Rússar búa í Lundúnum. Markmið rússnesku útsendaranna með því að skapa einhvers konar ofsóknarbrjálæði meðal Rússa í borginni er að koma í veg fyrir að fólk tali af sér.
„Segðu aldrei neitt um einkamálefni sem þú myndir ekki segja opinberlega. Segðu aldrei neitt opinberlega sem þú vilt ekki að Kreml heyri,“ segir í skýrslunni um hugarfar margra Rússa í borginni.
Skýrsluhöfundurinn, Foxall, telur að allt að 1.000 upplýsingagjafar geti verið á vegum Rússa í Lundúnum. Sumir rússnesku njósnaranna starfa í rússneska sendiráðinu og aðrir hjá rússneska viðskiptaráðinu. Enn aðrir nota dulnefni og eru ekki með diplómatavegabréf. Þeir reyna að fá stjórnmála- og embættismenn til liðs við sig. Þeir eru duglegir að mæta í samkvæmi og móttökur til að komast í tæri við stjórnmála- og embættismenn. Aðrir villa á sér heimildir og segjast tilheyra rússnesku stjórnarandstöðunni og enn aðrir segjast starfa við eitthvað allt annað en þeir gera í raun og veru.
