„Mig langar að hvetja alla viðskiptavini bankanna, sem finnst ósanngjarnt að borga fyrir að nota sína eigin peninga, til að skoða gaumgæfilega hvaða kostnaður er fólginn í þeim greiðslukortum sem þeir nota og muna að þó hann kunni að virka lítill gildir hið fornkveðna að safnast þegar saman kemur.“
Þetta segir Haukur Skúlason, framkvæmdastjóri og annar stofnenda indó sparisjóðs, í niðurlagi greinar sinnar sem birtist á vef Vísis í gær. Þar ber hann saman kosti og galla þess að nota annars vegar kreditkort og hins vegar debetkort.
Gera má ráð fyrir því að grein Hauks sé svar við grein Svandísar Eddu Hólm Jónudóttur, vörustjóra korta hjá Arion banka, sem birtist á sama vettvangi í vikunni. Þar talaði Svandís um kosti þess að nota kreditkort og sagði að allir sem nota slík kort fái í raun ókeypis lán í hverjum mánuði.
Svandís segir marga ekki átta sig á möguleikanum á ókeypis láni mánaðarlega
Haukur dregur ekki fjöður yfir það að kreditkort og debetkort hafa sína kosti og galla en mikilvægt sé að hafa nokkrar staðreyndir á hreinu áður en við ákveðum okkur hvor þeirra ætti að verða fyrir valinu sem greiðsluleið.
„En eitt er alveg ljóst – flestir bankar rukka ansi mörg gjöld fyrir notkun á kortum, og þau gjöld eru missýnileg. Við þekkjum öll færslugjöld og árgjöld, en kannski síður gjaldeyrisálagið, sem oft er langstærsta einstaka gjaldtaka í kortanotkun. Með alls konar tilfærslum getum við minnkað þennan kostnað, ef við erum með greiðslukort frá stóru bönkunum, en spurningin vaknar af hverju ættum við að þurfa þess? Af hverju ættum við að borga fyrir að nota okkar eigin peninga?“
Haukur kemur svo inn á nokkrar „þjóðsögur“ um debetkortin og sem dæmi um eina nefnir hann þá fullyrðingu að það sé auðveldara að fá endurgreitt ef við notum kreditkort frekar en debetkort.
„Staðreyndin er sú að bæði VISA og Mastercard gera engan greinarmun á réttinum til endurgreiðslu eftir því hvort kreditkort eða debetkort er notað. Rétturinn til endurgreiðslu er hinn sami og í flestum tilvikum er biðin eftir endurgreiðslu hin sama.“
Hann segir að önnur lífseig þjóðsaga sé á þá leið að hjá sumum aðilum verðum við að nota kreditkort því þeir taki ekki við debetkortum.
„Staðreyndin er sú að söluaðilum er óheimilt að hafna einni tegund korta en samþykkja aðra tegund frá sama kortafyrirtæki – ef þeir gera það eru þeir að brjóta gegn skilmálum kortafyrirtækjanna og gætu átt á hættu að missa posann. Þeir söluaðilar sem þetta segja ættu að vita betur og kynna sér sínar skuldbindingar.“
Hann fer svo yfir hvor kortategundin sé hagkvæmari og notar til þess hinn dæmigerða korthafa sem reikna má út úr hagtölum Seðlabanka Íslands.
„Hinn dæmigerði korthafi debetkorta notar kortið fyrir 190 þúsund krónur á mánuði, þar af fyrir um 37 þúsund í erlendum gjaldmiðlum. Hann notar kortið líka ca 30 sinnum í mánuði.“
Haukur tekur fram að þetta sé meðaltal allra debetkorta á Íslandi og segi kannski ekki alla söguna um hvernig við sjálf notum kortin okkar, en dugar þó fyrir þetta einfalda reikningsdæmi.
„Margir útgefendur debetkorta bjóða upp á “ókeypis” færslur upp að tilteknu marki, og ef við tökum tillit til þess þá greiðir fólk 19-20 krónur fyrir hverja færslu, þá gera það um 4.000 krónur á ári sem fara í færslugjöld,“ segir hann og bætir við að algengt árgjald debetkorta sé um 950 krónur á ári.
„En stóri kostnaðarliðurinn sést þegar við skoðum gengisálagið á erlenda kortaveltu, sem er ca 2.5% af hverri einustu krónu sem verslað er fyrir í erlendri mynt. Það gera um 13 þúsund krónur á hverju ári. Samtals kostar því debetkortið korthafann rétt tæplega 18 þúsund krónur á ári. Það er kostnaðurinn sem við greiðum fyrir að nota okkar eigin peninga.“
Varðandi hinn dæmigerða kreditkorthafa þá notar hann kortið sitt fyrir sirka 273 þúsund krónur á mánuði, þar af fyrir um 65 þúsund krónur erlendis og notar kortið sirka 30 sinnum í mánuði.
„Hið sama gildir hér að um meðaltal er að ræða og við kunnum að hafa allt aðra upplifun af okkar eigin notkun.“
Hann bendir á að engin færslugjöld séu innheimt af kreditkortum en hins vegar borgi fólk um 130 krónur í lægsta seðilgjald á mánuði, eða 1.460 krónur á ári.
„Algengt er svo að árgjaldið sé í kringum 15 þúsund krónur, þó það geti vissulega verið mun lægra, eða um 3.500 krónur, og einnig mun hærra, eða allt upp í 45 þúsund krónur. Gengisálagið er svo stundum enn hærra en á debetkortum, eða um 2.7%, skv. verðskrá eins stóru bankanna, sem kostar hinn dæmigerða korthafa í kringum 23 þúsund krónur á ári. Hver svo sem ástæða hærra gjaldeyrisálags á kreditkortum en á debetkortum er, hlýtur hún að vera afar áhugaverð. Samtals kostar því kreditkortið á bilinu 28 þúsund krónur og allt upp í 70 þúsund krónur, allt eftir því hvaða tegund kreditkorts viðkomandi velur.“
Haukur kemur svo inn á ýmis fríðindi eða þjónustu sem tengist kreditkortunum, til dæmis ferðatryggingar. Hann segir að snöggur samanburður á ferðatryggingum kreditkorta og ferðatryggingum tryggingafélaganna leiði í ljós að hægt sé að fá samskonar, eða jafnvel betri, tryggingu með því að kaupa hana af tryggingafélögunum fyrir mun lægri fjárhæð. Þá séu mörg okkar nú þegar með slíkar tryggingar inni í heimilistryggingunum.
Þá bendir hann á ferðapunkta sem safnast saman þegar kortið er notað. Það geti tekið langan tíma að safna punktum fyrir ferðalagið en þegar þeir eru komnir í hús sé svo sannarlega hægt að nota þá í langþráð frí, en þó aðeins með einu flugfélagi sem býður kannski hærra verð en önnur til sömu áfangastaða.
Varðandi fullyrðingu Svandísar um ókeypis lán í allt að 37 daga á meðan hægt er að geyma peningana á vaxtaberandi reikningi á meðan segir hann að það sé alveg satt og rétt en segi bara hálfa söguna. Lánið sé ókeypis en bankinn gefi þér ekki neitt, hann sækir tekjurnar af láninu annars staðar frá.
„Ef við gefum okkur að eigandi kreditkortsins að ofan sé búinn að fullkomna fyrirkomulagið – og notar kortið sitt í hverjum mánuði til allra útgjalda, greiði kortareikninginn á réttum tíma og geymi 273 þúsund krónur inni á góðum sparireikningi þess á milli. Þá fær hann vexti af reikningnum sem nema um 23 þúsund krónum á ári, og þá er kostnaður korthafans, þegar allt er til tekið, á bilinu 5 til 47 þúsund krónur á ári.“
Haukur segir að það sé ekki slæmur kostur ef fólk er tilbúið að skipuleggja sig og sýna góðan aga við að millifæra á milli reikninga. Staðreyndin sé samt sú að fæst gerum við það, enda viljum við að umsýslan með okkar eigin pening sé einföld og skilvirk.
„En fyrir þau okkar sem það gera, þá eru kreditkort mun betri kostur en debetkort, séu einhvers konar þjónustugjöld almennt innheimt af slíkum kortum. Höfum svo í huga að ef við gleymum, þó ekki sé nema í einn dag, að borga kreditkortareikninginn okkar á réttum tíma, þá rukkar bankinn okkur umsvifalaust dráttarvexti sem eru 17% á ári.“
Haukur segir að lokum að bankinn gefi okkur ekki neitt þegar kemur að kreditkortum, ekki frekar en gosdrykkjaframleiðendur geti sagt að þeir gefi okkur 20 krónur í formi drykkjarumbúða ef við förum með þær í endurvinnslu.
