Valtýr Stefánsson Thors, yfirlæknir barnalækninga á Landspítalanum, segir fjölmörg börn hafa leitað á Barnaspítala Hringsins undanfarnar vikur vegna RS veiru (RSV) og sum þurft gjörgæslumeðferð. Bólusetningar barnshafandi kvenna myndu minnka hættuna á alvarlegum veikindum.
„Um þessar mundir herjar RSV veiran (respiratory syncytial virus) á landsmenn. RS veiran veldur árlegum faraldri í flestum löndum heimsins og á norðurhveli jarðar jafnan í desember til febrúar með miklu álagi á heilbrigðisstofnanir,“ segir Valtýr í aðsendri grein á Vísi í dag. „Mesta álagið er þó á börnin sjálf og fjölskyldur þeirra.“
Bendir Valtýr á að nánast öll börn sýkist af veirunni á fyrstu tveimur eða þremur æviárunum en sýni mismikil einkenni. Hjá eldri börnum veldur hún kvefi og stundum hósta og hjá fullorðnum yfirleitt ekki alvarlegum veikindum. Aldraðir og hrumir geta veikst alvarlega en það eru börn yngri en eins árs, og sérstaklega þau sem eru yngri en hálfs árs, sem eru í mestri hættu á miklum einkennum.
Að sögn Valtýs deyja um 100 þúsund börn árlega á heimsvísu úr RS veiru, flest í lágtekjulöndum. Sjaldgæft sé að sýkingin valdi dauðsföllum hér á landi.
„RSV veiran veldur bólgum í smæstu einingum loftvega hjá ungum börnum sem leiðir til öndunarerfiðleika og getur leitt til þess að súrefnismettun í blóði verður verri,“ segir Valtýr. „Börnin verða móð og eiga stundum erfitt með að nærast.“
Veik börn þurfa stuðning, svo sem súrefnisgjöf og aðstoð með næringu. Stundum sé reynd innöndunarmeðferð með pústum en engin lyfjameðferð sé hins vegar til við veirusýkingunni.
Börn geta fengið bakteríusýkingu í kjölfarið og algengt er að þau fari á sýklalyfjameðferð við því. Börn sem veikjast snemma af veirunni eru líklegri til að þróa með sér astma á fyrstu fjórum árum ævinnar.
„Fjölmörg börn hafa leitað á Barnaspítala Hringsins undanfarnar vikur og mörg þeirra hefur þurft að leggja inn til stuðnings og sum þurft gjörgæslumeðferð,“ segir Valtýr. „Álagið er mjög mikið á bráðamóttöku Barnaspítala Hringsins og legudeildin full af börnum með sýkinguna.“
Bendir Valtýr á að miklar framfarir hafi orðið í fyrirbyggjandi meðferð gegn veikindunum. Það er bólusetningar fyrir verðandi mæður og mótefnagjafir fyrir nýfædd börn. Hafa þessar meðferðir þegar verið innleiddar í nokkrum Evrópulöndum og öllum nýfæddum börnum boðin mótefnagjöf sem dugi í níu mánuði.
Valtýr segir árangurinn af þessu góðan. „Bólusetning barnshafandi kvenna dregur einnig greinilega úr smiti nýfæddra barna fyrstu mánuði ævinnar,“ segir hann. „Mótefnagjafirnar (nirsevimab) eða bólusetning barnshafandi kvenna koma ekki í veg fyrir smit, en minnka verulega hættuna á alvarlegum veikindum, og sýna nýlegar rannsóknir um 80% árangur. Ljóst er að ef slíkar aðgerðir yrðu innleiddar hér á landi myndi það draga verulega úr veikindum ungra barna vegna RS veirunnar, draga úr notkun sýkla- og innúðalyfja, fækka smitum til aldraðra og draga úr fjarvistum foreldra frá vinnu.“
Vissulega yrði kostnaðurinn mikill en hann segir að auðveldlega megi færa rök fyrir því að það sé kostnaðarhagkvæmt þegar allt sé tekið inn í jöfnuna. „Með heilsu ungra barna að leiðarljósi er von til þess að heilbrigðisyfirvöld á Íslandi bjóði þessa fyrirbyggjandi meðferð sem allra fyrst,“ segir hann og bendir foreldrum á alþjóðlega heimasíðu með upplýsingum um veiruna.
