„Meðferðar- og betrunarúrræði innan kerfisins eru til mikillar skammar fyrir það velferðarsamfélag sem við kennum okkur við sem ein ríkasta þjóð heims. Fangelsin eru yfirfull, að stórum hluta úrelt og húsakostur óboðlegur. Eins og komið hefur fram í viðtölum við sérfræðinga innan kerfisins er t.d. ekki hægt að aðskilja unga óharðnaða fanga frá þeim eldri og harðsvíruðustu. Hvaða útkomu gefur það okkur? Meðferðarúrræðin eru í skötulíki þegar kemur að vímuefnamisnotkun. Afbrotamenn sem glíma við alvarleg geðheilsuvandamál eru settir innan um aðra almenna fanga í stað sérúrræða fyrir slíkan hóp,“
segir Ágústa Ágústsdóttir, sem skipar 3. sæti á lista Miðflokksins í Norðausturkjördæmi fyrir komandi alþingiskosningar í grein sinni á Vísi.
Ágústa kemur einnig inn á málefni Stuðla og það „neyðarástand sem ríkir þar í málefnum ungra afbrotamanna undir lögaldri þar sem öllum einstaklingum er blandað saman án tillits til geð- og fíkniefnavanda sem og alvarleika afbrota og ástands einstaklings. Eftir áralanga herferð ríkisins um landið í lokunum og niðurbroti á meðferðarúrræðum barna stöndum við eftir með ekki bara færri hæfa og reynslumikla einstaklinga með þekkingu sem tapast í burtu, heldur einnig með of fáa hæfa starfsmenn sem eru að bugast undan því gríðarlega óvinveitta og hættulega umhverfi sem þeim er boðið upp á í starfi. Hvar halda menn að börnin þarna endi eftir að lögaldri er náð? Líkurnar á betrun og betra lífi hafa að minnsta kosti minnkað verulega við núverandi aðstæður.“
Í grein sinni fjallar Ágústa um hvað tekur við þegar dómur fellur og fangelsisvist blasir við. Spyr hún hvort brotamenn innan fangelsisveggja eigi ekki rétt á betrun því þeir muni snúa aftur út í samfélagið okkar eftir afplánun. „Hvert eiga þeir þá að fara og hvað tekur við?“
Ágústa segir það einnig algjörlega óhæft að „kerfið geti ekki brugðist við gagnvart einstaklingum sem taldir eru sérstaklega hættulegir umhverfi sínu og þeir vistaðir í úrræði sem ynni með slíkt, í þeim eina tilgangi að vernda aðra (oft á tíðum nána fjölskyldumeðlimi).“
Í grein sinni nefnir Ágústa sem dæmi ofbeldismál á Vopnafirði í október. DV hefur fjallað ítarlega um málið, en þar beitti karlmaður fyrrum sambýliskonu sína og barnsmóður hrottalegum árásum og manndrápstilraun.
Konan, Hafdís Bára Óskarsdóttir iðjuþjálfi, tjáði sig í viðtali við DV í lok október um málið og slæleg viðbrögð yfirvalda í máli mannsins:
„Mér finnst algjörlega galið hvernig þetta er orðið með ofbeldi á Íslandi og gerendameðvirknin er gríðarleg hér landi, hjá yfirvöldum, stjórnvöldum. Það er bara yppt öxlum og ekki farið eftir lögum. Við erum með barnasáttmála sem á að vernda börnin okkar, en það er ekki farið eftir honum.“
Ágústa rekur í grein sinni atburðarásina og segir að eftir ítrekaðar tilkynningar fyrrum sambýliskonu mannsins til lögreglu vegna hótana í hennar garð (m.a. skjáskot) hafi hann á endanum ráðist á hana á heimili hennar að viðstöddum tveim ungum börnum og reynir að nauðga henni.
„Hún kærir hann strax til lögreglu og farið er fram á nálgunarbann. Manninum er sleppt lausum eftir skýrslutöku. Tveim dögum síðar er nálgunarbannsbeiðninni hafnað þar sem málið er ekki talið nægilega alvarlegt. Örfáum KLUKKUTÍMUM síðar ræðst hann aftur á hana í þeim tilgangi að myrða hana með því að reka hana í gegn með járnkarli og reynir svo að kyrkja hana í kjölfarið. Sólarhring síðar er manninum sleppt og málið talið upplýst. Sólarhring seinna er svo allt í einu ákveðið að kalla manninn inn aftur og þá settur í gæsluvarðhald. Þó taldi lögregla ástæða til að svipta hann byssuleyfi og fjarlægja öll skotvopn í hans eigu vegna annara mála fyrir þessa atburðarás. Eftir situr heil fjölskylda í sárum sem mun seint eða aldrei ná sér að fullu.“
Í grein sinni tengir Ágústa sig ekki málinu, en hún hefur áður greint frá því opinberlega í fyrri greinum sínum að hún bjó með sama manni í 14 ár og eiga þau börn saman. Ágústa segir kvíðann hafa magnast upp hjá henni að nýju undanfarið. „Með þessum manni bjó ég í 14 ofbeldisfull ár og átti ekkert eftir þegar ég loks komst frá honum. Sumt hef ég fengið til baka en annað aldrei.“ Í stuttu samtali við DV segir Ágústa að margir eigi erfitt núna í ljósi síðustu atvika og brota mannsins, þá sérstaklega börn hans.
Ágústa segir samfélagið þurfa að hafa í huga að keðjuverkunaráhrif kerfisins sem við búum við í dag séu gríðarleg og margföldunaráhrifin mikil.
„Sem hefur áhrif inn í t.d. heilbrigðiskerfið og margfaldar að mínu mati það álag sem annars væri ef fjárfest væri með raunverulegum áhuga í betrunarumhverfi þjóðarinnar. Því þetta er einmitt fjárfesting til lengri tíma sem myndi launa samfélaginu með virkari og heilli einstaklingum sem hluta af okkar samfélagi og þeim veikari yrði fundinn staður til verndar sjálfum sér og öðrum.
Meðferðar- og betrunarúrræði eru risastór hluti af grunni lýðheilsu þjóðarinnar og það er sorglegt að horfa upp á ríkisstjórn sem er meira tilbúin að sóa skattpeningum okkar í vanhugsuð loftlagsverkefni heldur en að fjárfesta beint í fólkinu okkar.“
Ágústa segir að flestir geti verið sammála um að nauðsynlegt sé að einstaklingar sem fremji alvarleg afbrot gjaldi fyrir með fangelsisvist. Fæstir átti sig hins vegar á því hvað frelsissviptingin ein og sér hefur gríðarleg áhrif á hinn dæmda og ef betrunarúrræði eru ekki til staðar sé næsta öruggt að einstaklingur komi út í samfélagið aftur í verra ástandi en hann var í þegar afplánun hófst.
„Stundum held ég að þessi hópur samfélags okkar sé álitinn hin skítugu börn Evu sem flestir vita af en enginn vill af þeim vita. Eins og að vandamálin hverfi um leið og kveðinn er upp dómur. Allir þeir einstaklingar sem fá á sig dóma eru synir, dætur, bræður, systur og barnabörn einhverra. Að afplána dóm hefur ekki bara gríðarleg áhrif á fangann heldur líka hans nánustu aðstandendur sem ég tel vera algjörlega týndan hóp innan kerfisins. Kerfis sem fyrir löngu er molnað í sundur. Kerfi sem nær ekki að eiga samskipti. Kerfi sem þarf að taka alvarlega til í og snýst hreinlega um líf eða dauða fólksins okkar.“
Grein Ágústu má lesa í heild sinni hér.
