Nýtt tölublað Læknablaðsins var að koma út. Meðal efnis í blaðinu er fræðigrein um rannsókn á aflimunum ofan ökkla, á Íslandi, vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki á árunum 2010-2019. Í greininni kemur fram að á annað hundrað manns þurftu að gangast undir slíkar aðgerðir hér á landi á þessu tímabili.

Á vefnum Lækning.is kemur fram að útæðasjúkdómur sé æðasjúkdómur í slagæðum útlima og megin stofnæðum til þeirra en þar sé fyrst og fremst átt við æðakölkun. Við æðakölkun þrengjast æðar og þær geta ekki flutt eins mikið magn af blóði og áður.

Rannsóknin var unnin við heilbrigðisvísindasvið Háskólans á Akureyri.

Þau sem stóðu fyrir rannsókninni eru Sólrún Dögg Árnadóttir hjúkrunarfræðingur, Guðbjörg Pálsdóttir
hjúkrunarfræðingur, Karl Logason læknir og Ragnheiður Harpa Arnardóttir sjúkraþjálfari.

Í inngangi greinarinnar kemur fram að ekki séu til nýlegar rannsóknir um tíðni aflimana hérlendis. Tilgangur rannsóknarinnar hafi verið  að athuga fjölda og aðdraganda aflimana ofan ökkla á grunni útæðasjúkdóms og/eða sykursýki á Íslandi 2010-2019.

Um aðferðir við rannsóknina segir að hún sé byggð á sjúkraskrárgögnum allra aflimaðra ofan ökkla á Landspítalanum og á Sjúkrahúsinu á Akureyri á því tímabili sem rannsóknin nær til. Útilokaðir frá rannsókninni hafi verið fullorðnir einstaklingar sem voru aflimaðir vegna annars en útæðasjúkdóms og/eða sykursýki og einnig hafi börn verið útilokuð.

Niðurstöður rannsóknarinnar eru þær að á árunum 2010-2019 hafi alls 167 einstaklingar verið aflimaðir á rannsóknartímanum, þar af 134 á grunni sykursýki og/eða útæðasjúkdóms. Meðalaldur þessara 134 einstaklinga hafi verið 77 ár. Um hafi verið að ræða 93 karlmenn og 41 konu.

Einnig kemur fram að aflimunum vegna sjúkdómanna fjölgaði að meðaltali úr 4,1 á hverja 100.000 íbúa á árunum 2010-2013 í 6,7 á hverja 100.000 íbúa 2016-2019. Algengustu áhættuþættirnir hafi verið háþrýstingur sem átti við hjá 84 prósent þeirra sem gengust undir aflimun og reykingar sem áttu við 69 prósent einstaklinganna. Langvinn tvísýn blóðþurrð hafi í 71 prósent tilfella verið ástæða fyrstu komu  einstaklinganna á sjúkrahús.

Höfundar rannsóknarinnar draga þær ályktanir að lokum að sykursýki og/eða útæðasjúkdómur séu helstu ástæður aflimana neðri útlima ofan ökkla á Íslandi. Aflimunum hafi fjölgað á tímabilinu sem rannsóknin tekur til en tíðnin sé lág í alþjóðlegum samanburði. Í flestum tilfellum séu æðaaðgerðir gerðar áður en til aflimunar kemur. Sykursýki sé undirliggjandi í tæpum helmingi tilfella sem sé svipað eða lægra en í öðrum löndum.

Greinina í heild sinni er hægt að lesa hér.