„Þarna eru vissulega hækkanir, en ég myndi segja að þær væru innan óvissumarka þess að hægt sé að ásaka fólk um græðgi,“ segir Björn Leví Gunnarsson, þingmaður Pírata, í aðsendri grein í Morgunblaðinu í dag.

Björn gerir þar uppgjör Festar, sem á meðal annars Krónuna og N1, að umtalsefni en í síðustu viku var greint frá því að hagnaður félagsins hefði aukist um 78,5% á fyrstu sex mánuðum þessa árs miðað við sama tímabil í fyrra.

„Sam­fé­lags­miðlar tóku við sér og hneyksluðust hressi­lega á þess­ari græðgi á meðan fólk glím­ir við háa vexti á lán­um og háa verðbólgu. Skilj­an­lega – því 78,5% hækk­un á gróða á milli ára lít­ur út fyr­ir að vera ansi hressi­leg hækk­un,“ segir Björn sem ákvað að skoða málið nánar.

„Hinkrum aðeins við“

Í fréttum var greint frá því að hagnaðurinn fyrstu sex mánuði ársins hafi numið 1,2 milljörðum en á sama tíma í fyrra var hann 647 milljónir. Björn segir að það sé vissulega ansi há upphæð á alla mælikvarða og bendir á að það sé álíka mikið og var sett í framkvæmdasjóð ferðamannastaða allt árið í fyrra.

„78,5% hækk­un. 550 millj­ón­um meira. Græðgi, er það ekki? Hinkr­um aðeins við, þetta er ekki öll sag­an,“ segir Björn sem vísar í frétt mbl.is af uppgjörinu þar sem fram kom að vörusala hafi numið 36 milljörðum króna en nam 34 milljörðum árið áður – aukning upp á 5,4% á milli ára.

„1,2 millj­arðar í hagnað af 36 millj­arða króna vöru­sölu er 3,3% hagnaður. Verðbólg­an er 6,33%. Mat­ur og drykkjar­vör­ur hafa hækkað um 6,24% þar sem vöru­flokk­arn­ir sem hafa hækkað mest eru kjötvör­ur. Nauta­kjöt og svína­kjöt hef­ur hækkað um rétt rúm­lega 8% á meðan lamba­kjöt hef­ur hækkað um heil 18,35%. Kart­öfl­ur hafa hækkað um rúm­lega 21%, sæl­gæti um rúm­lega 10% og súkkulaði um tæp­lega 16%,“ segir Björn og bendir á að verðbólgan sé lúmsk, sérstaklega þegar hún er búin að vera há í langan tíma.

Ráðstöfunartekjurnar rýrna

„Við þurf­um stöðugt að upp­færa verðvit­und okk­ar í sam­an­b­urði við ráðstöf­un­ar­tekj­ur. Ef við vor­um áður að borga 25% af ráðstöf­un­ar­tekj­um okk­ar í hús­næði og borg­um nú 100 þúsund krón­um meira út af verðbólg­unni eða háum stýri­vöxt­um – þá seg­ir það okk­ur í raun­inni ekk­ert nema við skoðum hlut­fallið af ráðstöf­un­ar­tekj­um. Við gæt­um vel verið að borga fleiri, en verðlaus­ari, krón­ur. Við gæt­um þess vegna verið að borga minna hlut­fall af ráðstöf­un­ar­tekj­um okk­ar í dag en fyr­ir fimm árum í hús­næði. Staðan í dag er að árs­breyt­ing launa er 6%. Lægri en verðbólga – sem þýðir að að jafnaði eru ráðstöf­un­ar­tekj­ur okk­ar að rýrna,“ segir Björn í grein sinni og spyr síðan:

„Miðað við allt þetta, er 78,5% aukn­ing á hagnaði – 550 fleiri millj­ón­ir – græðgi? Miðað við að þetta eru bara 3,3% af heild­inni og helstu söku­dólga verðbólg­unn­ar er að finna ann­ars staðar, þá er erfitt að full­yrða að svo sé. En 78,5% hækk­un lít­ur illa út. Það er auðvelt að hoppa á græðgis­vagn­inn gagn­vart svona töl­um. Þarna eru vissu­lega hækk­an­ir, en ég myndi segja að þær væru inn­an óvissuvikmarka þess að hægt sé að ásaka fólk um græðgi. Töl­fræðin vill­ir stund­um fyr­ir í svona dæm­um – sem er ekki hjálp­legt fyr­ir umræðuna.“