Umboðsmaður Alþingis hefur komist að þeirri niðurstöðu að reglugerð Svandísar Svavarsdóttur, matvælaráðherra, um frestun upphafs hvalveiða síðastliðið sumar hafi ekki átt sér nægilega skýra stoð í lögum um hvalveiðar og að eins og atvikum var háttað hafi útgáfa og undirbúningur reglugerðarinnar ekki samrýmst kröfum um meðalhóf.
Þetta kemur fram í tilkynningu á vef Stjórnarráðsins en þar kemur fram að umboðsmaður beini ekki sérstökum tilmælum til ráðuneytisins um úrbætur en hafa skal þau sjónarmið í huga til framtíðar.
„Umboðsmaður fellst á skýringar ráðuneytisins um að heimilt sé að líta til dýravelferðarsjónarmiða við setningu reglugerða á grundvelli laga um hvalveiðar. Hann bendir þó á að þegar lög um hvalveiðar voru sett árið 1949 hafi meginmarkmið þeirra verið verndun og viðhald hvalastofnsins. Þrátt fyrir aukna áherslu á velferð dýra, m.a. á vettvangi Alþjóðahvalveiðiráðsins, hafi lögunum hins vegar ekki verið breytt til samræmis við það,“ segir í tilkynningunni.
Segist hafa orðið að bregðast við á ögurstundu
Svandís birti sjálf fyrir stundu viðbrögð sín við álitinu á Facebook-síðu sinni.
Þar segir hún að afar mikilvægt sé að hennar mati að regluverk og lagaumhverfi endurspegli auknar kröfur um dýravelferð almennt í samfélaginu. „Má til sanns vegar færa að löngu tímabært sé að færa löggjöfina til nútímans í þessu efni. Umræða í öllu samfélaginu um mikilvægi dýravelferðar hefur aukist jafnt og þétt undanfarin ár og gildir þá um alla atvinnustarfsemi að þau sjónarmið vegi þungt við hvers konar nýtingu á dýrum,“ skrifar Svandís og bætir við.
„Ekki var annað hægt fyrir ábyrgan ráðherra en að bregðast við á ögurstundu. Þann 19. júní síðastliðinn lá fyrir álit fagráðs um velferð dýra þar sem fram kom sú afdráttarlausa niðurstaða að veiðiaferðin sem beitt var við veiðar á langreyðum væri ekki í samræmi við lög um dýravelferð. Því var mitt mat og ráðuneytisins á þeim tíma að ég hefði ekki annan kost, sem ráðherra sem ber ábyrgð á velferð dýra, en að bregðast við strax og fresta upphafi veiðitímabilsins, þar til skoðað yrði hvort hægt væri að gera úrbætur á veiðiaðferðum. Velferð dýranna var í öndvegi í minni ákvarðanatöku, að vinna að því markmiði að þessi dýr upplifðu ekki óbærilegan dauðdaga við veiðar,“ skrifar Svandís.
Tekur niðurstöðunni alvarlega
Hún segist telja að öllum sé ljóst að almenningur hafi kallað eftir skýrum ramma um velferð dýra.
„Það sýna þær þúsundir af tilkynningum um slæma meðferð dýra sem berast til Matvælastofnunar ár hvert og mikil og vaxandi umræða um hvort hvalveiðar eigi sér framtíð. Það kemur skýrt fram í áliti umboðsmanns að hvalveiðilögin frá 1949 eru byggð á markmiðum um nýtingu hvalveiðistofnsins, og að þar sé ekki að finna skýr ákvæði um velferð dýra. Það er sú tímaskekkja sem leiðir til þess að umboðsmaður ályktar að ekki sé fyrir hendi nægilega skýr lagastoð fyrir reglugerð þeirri sem ég setti síðastliðið sumar. Ég tek þessa niðurstöðu umboðsmanns alvarlega og þrátt fyrir að umboðsmaður beini ekki sérstökum tilmælum til mín þá hyggst ég beita mér fyrir breytingum þannig að þessi úreltu lög séu færð til nútímans,“ skrifar Svandís.
