Hörður Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar, segir að blikur séu á lofti í raforkumálum hér á landi og varar hann sterklega við svokölluðum leka á milli raforkumarkaða.

Þetta er meðal þess sem kemur fram í grein eftir Hörð í Morgunblaðinu í dag.

Hann bendir á að Íslendingar hafi byggt upp einstakt orkukerfi á heimsvísu með sína 100% endurnýjanlega orku.

„Lyk­ill­inn að því hef­ur verið að geta keppt á alþjóðleg­um orku­markaði og laðað þannig hingað til lands öfl­ug fram­leiðslu­fyr­ir­tæki í orku­frek­um iðnaði. Það skil­ar sér nú í um­tals­verðum arðgreiðslum Lands­virkj­un­ar, orku­fyr­ir­tæk­is þjóðar­inn­ar, í sam­eig­in­lega sjóði,“ segir hann.

Blikur á lofti

Hann segir að al­menn­ing­ur hafi notið góðs af þess­ari upp­bygg­ingu á marga vegu, en ekki síst með lágu og stöðugu orku­verði til heim­ila og smærri fyr­ir­tækja. Þau noti um fimmt­ung þeirr­ar raf­orku sem fram­leidd er í land­inu.

„Vöxt­ur­inn er 1-2% á ári, svo það ætti að vera nokkuð fyr­ir­sjá­an­legt hversu mikla orku þurfi að hafa til reiðu til að tryggja raf­orku­ör­yggi 99,9% allra raf­orku­not­enda á land­inu. Því miður eru blik­ur á lofti hvað það varðar,“ segir hann.

Hörður bendir á að Lands­virkj­un hafi lengi vel borið ábyrgð á raf­orku­ör­yggi al­menn­ings. Það fyr­ir­komu­lag var aftur á móti af­numið fyr­ir tutt­ugu árum þegar evr­ópsk­ar raf­orku­til­skip­an­ir voru inn­leidd­ar á Íslandi.

„For­svars­menn fyr­ir­tæk­is­ins hafa und­an­farið reynt að vekja at­hygli stjórn­valda og stofn­ana á yf­ir­vof­andi hættu á svo­kölluðum leka á milli markaða, sem fylgi­fisks þess að raf­orku­ör­yggi er ekki bundið í lög,“ segir hann og heldur áfram:

„Það sem er átt við með því er að nú þegar ekki er til nein auka­orka í kerf­inu, er hætta á því að stór­not­end­ur orku (sem eru skil­greind­ir sem öll fyr­ir­tæki sem nota meira en 10 MW), hvort sem er ný eða göm­ul fyr­ir­tæki, sæki orku inn á smá­sölu­markaðinn. Það er að segja í þessi 20% raf­orku­fram­leiðslunn­ar sem heim­ili og smærri fyr­ir­tæki nota. Ef ekk­ert verður að gert get­ur sú raf­orka sem ætluð er heim­il­um og smærri fyr­ir­tækj­um þurrk­ast upp. Þegar hún er ekki leng­ur til staðar get­ur það leitt til al­gers kerf­is­hruns,“ segir hann.

Ómögulegt að auka framboðið með skömmum fyrirvara

Hörður segir að öll orku­vinnslu­fyr­ir­tæki lands­ins, stór og smá, selji inn á þenn­an heild­sölu­markað fyr­ir heim­ili og smærri fyr­ir­tæki. Þar hafi Lands­virkj­un lagt til um helm­ing ork­unn­ar.

„Önnur fram­leiðsla fyr­ir­tæk­is­ins er bund­in í lang­tíma­samn­ing­um, svo það er ekki mögu­legt að auka fram­boðið inn á heild­sölu­markaðinn til muna með skömm­um fyr­ir­vara. Það ætti enda ekki að vera þörf á því, miðað við eðli­leg­an vöxt sam­fé­lags­ins,“ segir hann.

Hörður segir að Landsvirkjun hafi í október síðastliðnum tilkynnt Orkustofnun að pant­an­ir á orku fyr­ir heild­sölu­markaðinn (þ.e. fyr­ir heim­ili og smærri fyr­ir­tæki) á næsta ári hefðu verið 25% meiri en sem nem­ur al­menn­um vexti í sam­fé­lag­inu.

„Það eitt staðfest­ir mál­flutn­ing okk­ar um að ork­an sem þangað fer og er ætluð heim­il­um og smærri fyr­ir­tækj­um, hlýt­ur að ein­hverju leyti að vera á leið eitt­hvert annað. Það er þess vegna aðkallandi að lög­festa for­gangs­röðun í þágu heim­ila og smærri fyr­ir­tækja og um leið hvaða stjórn­vald eða stofn­un beri ábyrgð á því að tryggja að ork­an rati til þessa for­gangs­hóps,“ segir hann og endar grein sína á þessum orðum:

„Það er auðvitað hægt að fara þá leið að láta bara kylfu ráða kasti og sam­eina þessa tvo markaði. Þá keppa all­ir um sömu ork­una. En það er stór, póli­tísk ákvörðun að opna á þann mögu­leika að verð á raf­orku til al­menn­ings hækki marg­falt. Hún verður því að vera tek­in að yf­ir­lögðu ráði en ekki með ómeðvituðu aðgerðal­eysi.“