„Nú stefnir í að ekki verður hægt að búa í hluta Grindavíkur í minnst marga mánuði eða jafnvel aldrei aftur. Húsin á þessu svæði eru ekki ónýt, en hættan á því að búa í þeim getur verið mikil. Þó sig myndi hætta í dag, þá gæti það haldið áfram eftir 1 ár, 5 ár eða 10 ár. Tæknilega séð eru húsin heil, en þau eru ónothæf,“
segir Marinó G. Njálsson, ráðgjafi og sérfræðingur í áhættustjórnun, öryggismálum og persónuvernd.
Hann segir að breyta þurfi lögum um náttúruhamfaratryggingar þannig að þær bæti líka húsnæði sem hefur orðið ónothæft vegna náttúruvár og segir lögin líka eiga að bæta fólki afnotamissi þannig að fólk geti þó að minnsta kosti komið sér fyrir í leiguhúsnæði á meðan. „Það er út í hött, að fólk eigi að vera komið upp á góðvild annarra.“
Líkt og Vilhjálmur Árnason, þingmaður og ritari Sjálfstæðisflokksins, sem er Grindvíkingur bendir á, bendir Marinó á að einhverjir vinna í Grindavík en búa ekki þar. Vilhjálmur vísaði í sínu máli til starfsmanna Bláa lónsins, en fleiri starfa í Grindavík, en búa ekki þar.
Sjá einnig: „Mér finnst það aukast að fólk ætli heim, grindvíska hjartað vera að styrkjast“
„Náttúruhamfarirnar hafa líka kippt undan þeim fótunum fjárhagslega og gætu því lent í erfiðleikum með að standa í skilum. Allar aðgerðir vegna tekjumála og skuldamála, verða líka að ná til þeirra.“
Fjárhagsmálefni Grindvíkinga hafa verið í umræðunni síðustu daga. Marinó segir lánveitendur hafa eitthvað verið trega að liðsinna fólki á annan hátt en að frysta lán. „Svo vill til, að ég hef verið á kafi í að skoða eitt og annað varðandi húsnæðismál og í því grúski komst ég að eftirfarandi:
Samkvæmt gögnum Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar verður meðalfasteignamat íbúðarhúsnæðis á landsbyggðinni rétt um 49 ma.kr. frá og með áramótum. Samkvæmt tölum Skattsins eru meðalskuldsetningarhlutfall áhvílandi húsnæðislána um 30%. Nú 30% af 49 ma.kr. er um 15 ma.kr. Líklega eru um 70% skuldanna verðtryggð lán og 30% nafnvaxta lán. Af þessum 70% eru líklega greiddir um 3,5% vextir og 10% af þessum 30%. Það er ársvextir. Reiknum 3,5%/12 af 70% af 49 ma.kr. og fáum 100 m.kr. á mánuði og 10%/12 af 30% af 49 ma.kr. og fáum 122 m.kr. eða í það heila 222 m.kr. á mánuði. Það kostar sem sagt lánveitendur þessa upphæð að sleppa vöxtum á mánuði vegna húsnæðisskulda bæjarbúa. Þetta þyrfti að gera í 2-3 mánuði, en eftir það ætti ríkið að vera búið að stíga inn í, Náttúruhamfaratryggingar vera búnar að greiða út tjónið eða allir orðnir hoppandi glaðir heima hjá sér. (Vissulega finnst mér allt af þessu ólíklegt.) Nú skuldir heimilanna eru um 30% hærri en fjárhæð íbúðarkaupalána, þannig að efri mörk vaxtagreiðslna væri eitthvað um 300 m.kr.“
Segir Marinó að reynsla hans úr hagsmunabaráttu Hagsmunasamtaka heimilanna á árunum eftir hrun hafi sagt honum „að ekki megi bíða of lengi eftir aðgerðum og það er betra að afturkalla óþarfa aðgerðir en að bíða og sjá hvernig úr rætist. Það vill nefnilega snúast upp í það, að ekkert verður gert. Ég reikna fastlega með, að það sé borð fyrir báru hjá bönkum og lífeyrissjóðum til að bregðast hratt við með þeirri einu aðgerð sem blífur. Að fella niður allar vaxtagreiðslur (og verðbætur á vexti), þar til niðurstaða er komin um framtíð íbúanna.“
Marinó víkur einnig að Náttúruhamfaratryggingum. „Húseigendatrygging mín tryggir mér bætur vegna afnotamissis af heimilinu. Náttúruhamfaratrygging gerir ekkert slíkt, þrátt fyrir að hús séu rýmd með boðvaldi til að tryggja öryggi íbúa meðan neyðarástand vegna náttúruhamfara varir. Auk þess þurfa hús að eyðileggjast til að tjón sé greitt út.“
