Refa- og minkaveiðimenn eru ósáttir við sín kjör. Viðmiðunarskottgjald hefur haldist óbreytt um áratuga skeið og veiðimenn fá oft ekki einu sinni upp í bensínkostnað.
„Það er mikill tími sem liggur að baki hverju dýri,“ segir Garðar Páll Jónsson sem er nýr formaður Bjarmalands, félags refa- og minkaveiðimanna.
Viðmiðunarverð Umhverfisstofnunar er 7 þúsund krónur fyrir fullorðinn ref, 1.600 fyrir yrðling, 3 þúsund fyrir mink og 15 þúsund fyrir hvolpafulla minkalæðu. Þetta eru samkvæmt stofnuninni hámarksverðlaun fyrir hvert dýr en verðið hefur ekki hreyfst lengi.
Stofnunin gefur einnig út viðmiðunar tímagjald, 1.615 krónur á klukkustund, og akstursgjald 110 krónur á kílómetrann. Garðar segir hins vegar að sveitarfélögin greiði aðeins skottgjaldið, þó að sum þeirra greiði meira en viðmiðunina, sum allt upp í 20 þúsund krónur fyrir refaskott.
Garðar segir hins vegar að skottgjaldið eitt og sér sé ósanngjarnt. Miðað við almennar verðlagshækkanir ætti það að vera komið yfir 30 þúsund krónur. Þá sé duglegum veiðimönnum ekki hyglt í núverandi kerfi.
„Þeir sem standa sig vel í minkaveiðinni klára minkinn á sínum svæðum. En þeir þurfa að eyða sama tíma til að halda honum í lágmarki. Þá væri gott ef þeir fengju einhvert tímagjald eða einhverja tryggingu til að þeir hefðu upp í olíu og akstur,“ segir Garðar. „Þú þarft að leita jafn mikið og keyra jafn mikið. Kannski veiðir þú lítið sem ekkert og þá er allur aksturinn og öll vinnan frí. Þú ert þá í raun að vinna frítt fyrir sveitarfélagið.“
Starfsemi Bjarmalands hefur legið í dvala undanfarin ár en nú er verið að endurreisa félagið. Fráfarandi formaður, Snorri Jóhannsson á Augastöðum í Borgarfirði, hefur verið að mestu óvinnufær eftir að eldsvoði kom upp á bænum. Eiginkona hans lést í þeim eldsvoða. Í eldsvoðanum töpuðust gögn félagsins, sem voru að miklu leyti á pappírsformi.
Fráfarandi stjórnarmenn voru einnig komnir á aldur og vildu fá nýtt blóð inn í stjórnina. Nú er komin ný stjórn sem hyggst færa starfsemi félagsins meira inn í nútímann. En í félaginu eru á bilinu 200 til 300 skyttur.
Störf refa og minkaveiðimanna eru árstíðabundin. Mesta vinnan hefjist í apríl við að verja æðavörp og klára vinnu við að halda minknum niðri. Í byrjun júní hefst grenjavinnslan á ref og stendur yfir fram í lok júlí.
„Það væri óskastaða ef það væri ekki neinn minkur í landinu. Hann er alveg hræðilegur skaðvaldur,“ segir Garðar um það tjón sem refir og minkar valda. Því miður hafi hvorki sveitarfélög né ríki efni á eða vilja til þess að halda honum almennilega niðri.
Annað sé uppi á teningnum með refinn. Hann geti verið hættulegur og rosalegur drápari, en einfaldara sé að vinna á því.
Minkurinn geti hreinsað upp allan seiðastofn í ám og drepið allan ungfisk um vetur. Einnig geti hann drepið allt ungalíf í kringum sig. Dæmi eru um að þegar minkar komist í lundaholur drepi þeir tugi eða hundruð unga.
„Minkurinn drepur allt sem hann nær í. Oftast miklu miklu meira en hann torgar,“ segir Garðar.
Af refnum sé meiri skaði yfir grenjatímann þegar hann er að bera í hvolpana. Á hverju ári komi upp tilvik þar sem refur drepur eða særir sauðfé, bæði lömb og fullorðnar ær.
„Það er oftast einstaka dýr sem er hægt að finna og drepa,“ segir hann. „Ég hef lent í ref sem drap sjö lömb á sjö nóttum. Við náðum honum eftir þrjá sólarhringa.“
