Eyþór Víðisson, löggæslu- og öryggisfræðingur, segir nauðsynlegt að grípa strax til aðgerða vegna aukins hnífaburðar ungmenna hér á landi. Eyþór gerir þetta að umtalsefni í aðsendri grein í Morgunblaðinu í dag og er tilefnið væntanlega hrottaleg árás á ungan mann í Hafnarfirði á dögunum sem endaði með dauða hans.
„Það þarf ekki að ræða frekar að hnífaburður er orðinn vandamál hér landi. Að bera hníf ógnar öryggi barna okkar, ungmenna, lögreglu og almennings. Hvað ef 27 vopnaðir einstaklingar ákveða að ráðast inn í menntaskóla í næstu viku,“ spyr Eyþór í grein sinni.
Hann gerir sér grein fyrir að heildarlausn vandans sé fjölþætt, flókin og tekur langan tíma.
„Áralangt samtal við jaðarsetta hópa, fræðsla til framtíðar um samfélagsleg gildi, aukin menntun almennt, minna brottfall drengja úr skólakerfinu og eftirfylgd við þá sem virðast skilja við hefðbundna samfélagsgerð og margt fleira. Þetta skiptir allt máli en verður ekki fjallað um slíkt í þessum pistli,“ segir Eyþór sem leggur til skyndilausn svo hnífar verði teknir af götunni. Leggur hann til eftirfarandi:
„Samfélagssáttmáli um að hnífaburður sé algerlega óviðunandi; ríkisstjórn, samband sveitarfélaga, skólar, samtök af öllu tagi og fleiri taka sig saman um að stöðva þessa þróun. Aukin fræðsla í skólum fyrir alla árganga. Alvara hnífaburðar verður gerður börnum og ungmennum ljós í landsátaki sem Landlæknir stýrir enda um lýðheilsumál að ræða. Þegar barn eða ungmenni kemur með hníf eða eggvopn í skóla eða á skólalóð er lögregla alltaf kölluð til ásamt Barnavernd. Engar undantekningar.“
Þá leggur hann til að við endurskoðun vopnalaga núna í vetur verði fleiri tegundir egg- og stunguvopna skilgreindar sem vopn; netahnífar, hnífar til netfæragerðar, verkfæraaxir, stunguverkfæri ýmiskonar, eggáhöld o.s.frv. verða sett undir vopnalög.
„Ákvæði í vopnalögum: „Bannað er að … hafa í vörslum sínum … bitvopn ef blaðið er lengra en 12 sm.“ – Þetta ákvæði verður tekið út. Allur burður utan vinnu er stranglega bannaður.“
Eyþór segist meðvitaður um að skaða megi annan með nánast hverju sem er og nefnir hann til dæmis skæri, brotna flösku, nál og fleira.
„Það er ekki verið að tala um að banna skæri því vopn eru hönnuð til þess eins að skaða aðra og því er gott að byrja á að reyna að losna við þau úr samfélagi okkar. Borðum fílinn í bitum, en ekki í heilu lagi.“
Hann vill að við sömu endurskoðun vopnalaga verði stunguvopna- og hnífaburður meira eða minna bannaður með öllu. Undanþágur byggist aðeins á sýnilegri þörf, þegar þarf slík tól til vinnu s.s. iðnaðarmanna og netagerðarmanna.
„Þeir sem verða uppvísir að hnífaburði þurfa að sýna fram á þörf fyrir slík verkfæri. Veiðihnífar falla undir „bannað ef ekki er hægt að sýna fram á þörf“. Öll sala hnífa annarra en verkfæra og eldhúsáhalda verður bönnuð,“ segir hann.
Þá leggur hann til að allur hnífaburður „í margmenni“ á milli kl. 18.00 og 7.00 verði bannaður með öllu og viðurlög gerð „fáránlega“ ströng eins og hann orðar það. 700 þúsund króna sekt, til dæmis, verði fyrir fyrsta brot og skilorðsbundið fangelsi fyrir annað brot. „Nóg þykir að viðkomandi var með eggvopnið á sér en ógnaði ekki með því.“
Þá leggur hann til að ef einhver sveiflar slíku vopni til að ógna öðrum skuli sá hinn sami dæmdur í skilorðsbundið fangelsi og til að sæta samfélagsþjónustu í kjölfarið.
Að bera stungu- eða eggvopn þegar eitthvað annað brot er framið þyngir dóminn sjálfkrafa.
Eyþór segir að þetta sé ekki tæmandi listi, langt í frá.
„Hnífaburði verður tæplegast eytt með öllu, enda slíkt erfitt. En við getum ekki horft upp á þessa þróun án þess að reyna okkar besta,“ segir hann og endar grein sína á þessum orðum.
„Öll þið sem aðhyllist „hvaðefisma“ (hvað með uppeldið? Hvað með þarfir ungmenna? Hvað með vopnavæðingu Vesturlanda í sögulegu samhengi o.s.frv.) eruð beðin að anda ofan í lyklaborðið. Höfundur veit að þetta leysir ekki önnur samfélagsleg vandamál sem við þurfum alltaf að vera að vinna í. Þetta er römmuð hugmynd til skamms tíma litið en staðreyndin er sú að við þurfum að bregðast við skjótt og við þurfum að gera það sem ein heild.“
