Aðalsteinn Kjartansson, blaðamaður Stundarinnar, hefur óskað eftir því að héraðsdómur skeri úr um lögmæti ákvörðun lögreglu um að veita honum réttarstöðu sakbornings. Þetta kemur fram í pistli sem hann ritar hjá Stundinni þar sem hann útskýrir hvers vegna óskað var eftir þeim úrskurði. 

„Ég er ekki hafinn yfir lög,“ skrifar Aðalsteinn. „Því hef ég heldur aldrei haldið fram og mun ekki gera. Það er eðlilegt að lögreglan rannsaki glæpi og að þeir sem telja á sér brotið leiti réttar síns. Það skiptir engu máli hvort um er að ræða gott fólk eða vont, hvort ásakanir þeirra séu galnar eða réttmætar.“ 

Blaðamenn hafa lögbundnar skyldur

Aðalsteinn segir að sérstakar kröfur og skyldur séu settar á herðar blaðamönnum, ólíkt mörgum öðrum störfum.

„Þessum skyldum hef ég ekkert vel um að fylgja. Ég brýt til dæmis lög með því að gefa upplýsingar sem gætu varpað ljósi á heimildarmenn sem treysta mér fyrir mikilvægum gögnum eða upplýsingum. Alveg sama hvort það kunni að vera uppi aðstæður þar sem það væri þægilegra fyrir mig persónulega að svara spurningum, af eða á, varðandi heimildir eða gögn.“ 

Aðalsteinn segir að hans eigin persóna hafi ekkert vægi í þeirri jöfnu og hvað sem honum þykir þægilegt, heppilegt eða gott skipti engu máli.

Blaðamönnum getur verið refsað

Blaðamönnum sé einnig falið að meta hvað eigi erindi við almenning og hvað ekki og það geti verið flókið verkefni enda engar leiðbeiningar að finna í lögum um þetta mat.

„Mistakist mér eða öðrum blaðamönnum við þetta mat má refsa okkur. Um það gilda líka lög, eins og allt annað.“ 

Umfjöllunin átti erindi við almenning

Þó fylgi stundum leiðbeiningar með tilteknum lagaákvæðum. Til dæmis 228. og 220. gr. almennra hegningarlaga sem fjalla um friðhelgi einkalífs.

„Þar segir að þó að almennt varði það fangelsisrefsingu að verða sér úti um gögn eða upplýsingar og segja frá þeim eigi það ekki við ef að almannahagsmunir liggi við. 

Þegar kemur að umfjöllun um „skæruliðadeild“ Samherja leikur enginn vafi á að upplýsingarnar vörðuðu almannahagsmuni. Það hefur enginn dregið erindið í efa.“

Aðalsteinn minnist þess að íslenska ríkið hafi ítrekað gerst brotlegt við eigin lög gagnvart blaðamönnum. Um það vitni mörg dómafordæmi Mannréttindadómstólsins. Því sé ekki sjálfgefið að valdhafar á Íslandi, sama hvort um sé að ræða löggjafar-, framkvæmdar- eða dómsvaldið, fari í öllu eftir lögunum enda línurnar oft óskýrar.

Vill tryggja að farið sé að lögum

Því hefur Aðalsteinn ákveðið að fá úr því skorið hvort í hans máli sé farið eftir lögum. Þar sem lögreglan er hluti af framkvæmdavaldinu leitar hann því til dómsvaldsins um að skera úr um hvort rétt sé að hafst í málinu.