Haukur Viðar Alfreðsson, doktorsnemi í hagfræði, telur að fasteignamarkaðurinn sé að fara að taka miklum breytingum á næstunni. Frá þessu segir hann í pistli sem birtist á Vísi í dag. Breytingin sem um ræðir varðar tæknivæðingu á fasteignakaupum hér á landi en Haukur líkir breytingunni við það þegar streymisveiturnar tóku við af vídeóleigunum.
Í pistlinum fer Haukur yfir það hversu margir fasteignasalar eru á Íslandi og hversu mikið fasteignasölum landsins er greitt í sölulaun í hverjum mánuði. „Í stuttu máli erum við því með fasteignamarkað sem veltir um hundrað milljörðum á mánuði, greiðir fyrir það milljarð eða tvo í sölulaun og heldur þannig uppi þúsund manna starfsstétt milligöngu manna,“ segir hann í pistlinum.
„En er hér ekki um umtalsvert óhagræði að ræða?“
Haukur telur að fljótlega fari tæknin að taka við af fasteignasölunum. Hann segir að hægt sé að leysa helstu liði fasteignasölu með sjálfvirkum ferlum. „Það eina sem ekki er hægt að leysa með sjálfvirkri skjalagerð er það sem seljandi og kaupandi verða að fylla inn sjálfir, til dæmis kauptilboð og lýsing eignar,“ segir hann.
Hann hefur til að mynda ekki áhyggjur af myndatöku og sýningu á eigin eign og segir að mörg muni geta gert það upp á sitt eindæmi. „Verðmat er að miklu leiti hægt að gera sjálfvirkt fyrir flestar eignir með grunnupplýsingum um eign auk aðlögunar fyrir sértæka liði, en það er þó sennilega sá liður sem á eftir að lifa lengst í umsjá mannfólks en ekki forrits,“ segir hann.
„Ef þessi lýsing virkar of einföld eða óþarflega brött er gott að rifja upp að videoleigur heyra sögunni til vegna þess að almenningur notar í dag streymisveitur. Ef videoleigurnar þykja ekki samanburðarhæfar við fasteignamarkaðinn þá má benda á að fyrir nokkrum áratugum tók uppgjör viðskipta dagsins í kauphöllum jafn langan tíma og starfsdagur kauphallarinnar var, en svo leysti tölvutæknin það verk á örfáum sekúndum. Í framhaldi af því hvarf kauphallargólfið með öllu og í dag er það svo að almenningur hefur aðgang að mörgum mismunandi kauphöllum í gegnum símann sinn á augabragði. Almenningi, sérstaklega ungu fólki, dettur ekki í hug að notast við banka eða aðra sem milligöngumenn í slíkum fjárfestingum. Samt eru þær fjárfestingar ólíkt flóknari og sérhæfðari en kaup og sala á steinsteypu. Talandi um banka þá hefur starfsemi þeirra einmitt gjörbreyst með tilkomu internetsins, enda nota gott sem allir landsmenn netbanka og útibú því gott sem óþörf. Viðskipti eru einfaldlega að verða sífellt lausari við óþarfa milliliði.“
Haukur segir að nú bíði fasteignamarkaðurinn eftir því að vera uppfærður í nútímann, með öllum þeim þægindum sem honum fylgir. „Hvatinn er vissulega til staðar, hagnaðar vonin sem bíður í loftinu eru fleiri milljarðar,“ segir hann.
Þá segir hann að þessi markaðsbreyting muni verða neytendum til mikilla hagsbóta. „Bæði varðandi almenn þægindi sölu- og kaupferlis en enn fremur í verðum. Fyrsta sjálfvirka lausnin á markað mun keppa við fasteignasala með verðum sem fasteignasalar geta ekki keppt við í núverandi mynd. Í framhaldi þurfa fasteignasalar að aðlagast breyttum markaði,“ segir hann.
„Þeir sem ætla starfa áfram munu taka upp sjálfvirku kerfin og byggja rekstur sinn á að veita viðbótarþjónustur á föstu gjaldi sambærilegt við hvernig aðrar sérfræðiþjónustur eru seldar. Til lengri tíma mun samkeppnin um sjálfvirku kerfin keyra verðin enn neðar, sífellt minni partur markaðsins mun reiða sig á þjónustur fasteignasala og kostnaðurinn við að selja fasteign verður talin í þúsundum en ekki hundruðum þúsunda eða milljónum.“
Að lokum segir Haukur að fasteignamarkaðurinn hér á landi sé á vendipunkti. „Það sem kann að koma mörgum í opna skjöldu er að vendipunkturinn er núna en ekki eftir einhver ár,“ segir hann.
„Fyrstu sölur almennings á eigin fasteignum í gegnum slík kerfi munu gerast fyrir árslok og innan þriggja ára munu milljónkróna söluþóknanir og óeðlileg vinnubrögð fasteignasala vera jafnvel fjarlæg almenningi og skuld fyrir að skila videospólu of seint á videoleiguna.“
