Undanfarið hafa Stöð 2 og Vísir.is greint frá ásökunum fyrrverandi meðlima sértrúarsöfnuða um ofbeldi. Meðal trúfélaga sem þar hafa komið við sögu eru Vottar Jehova og Smárakirkja. Trúfélögin hafa mótmælt þessari umfjöllun og raunar brugðist illa við því líka að vera kölluð sértrúarsöfnuðir. Sumir hafa gengið svo langt að skilgreina starfsemi Vottanna sem ríkisstyrkt ofbeldi enda styður ríkið sjálfstæð trúfélög með fjárframlögum.

Bjarni Randver Sigurvinsson trúarbragðafræðingur ritar grein um þetta í Morgunblaðið í dag. Þar segir:

„Frétta­skýr­ingaþátt­ur­inn Komp­ás á Stöð 2 hef­ur und­an­farið beint sjón­um að trú­arof­beldi í svo­nefnd­um sér­trú­ar­söfnuðum og hafa nokkr­ir fjöl­miðlar fylgt þeirri um­fjöll­un eft­ir með fjölda frétta. Viðbrögðin í net­heim­um hafa að sama skapi reynst óvæg­in í garð um­ræddra trú­fé­laga og hef­ur einn þingmaður Pírata kallað eft­ir aðgerðum og vill að skrúfað verði fyr­ir greiðslu sókn­ar­gjalda til þeirra.“

Í grein sinni staðnæmist Bjarni nokkuð við skilgreiningar á því hvað telst kirkja og hvað telst sértrúarsöfnuður og segir meðal annars:

„Kirkju­hug­takið er notað um trú­ar­stofn­un sem er samof­in rík­is­vald­inu og geng­ur út frá því að all­ir sam­fé­lagsþegn­ar til­heyri henni eða eigi að til­heyra henni. Trú­ar­hóp­ar sem kjósa að lúta stjórn þess­ar­ar alls­ráðandi trú­ar­stofn­un­ar geta fengið að viðhalda sér­stöðu sinni í ýms­um efn­um inn­an henn­ar en eng­ir aðrir eru viður­kennd­ir og þeir ým­ist jaðar­sett­ir eða of­sótt­ir. Þetta á sér­stak­lega við um kirkju­stofn­an­ir fyrr á öld­um.

Sér­trú­ar­hóp­ur­inn er skipu­lagður minni­hluta­hóp­ur sem viðheld­ur ein­ingu inn­an sinna raða með fé­lags­legu taum­haldi, styðst við kenni­vald og er stýrt af náðar­valds­leiðtoga sem upp­fylla þarf vænt­ing­ar fylg­is­mann­anna eða embættis­kerfi sem grund­vallað er á stofn­and­an­um. Sér­trú­ar­hóp­ur­inn ým­ist aðgrein­ir sig frá ríkj­andi meg­in­hefð þjóðfé­lags­ins með áhersl­unni á sér­stöðu sína í kenn­ingu, siðfræði og starfs­hátt­um eða hann er jaðar­sett­ur gegn vilja sín­um af þjóðfé­lags­leg­um áhrifaaðilum eða sjálfu rík­is­vald­inu. Sér­trú­ar­hóp­ar geta verið af ýmsu tagi, íhalds­sam­ir í siðferðis­efn­um eða frjáls­lynd­ir, mann­rétt­inda­sinnaðir eða áhuga­laus­ir um hag annarra, inn­hverf­ir og ein­angr­un­ar­sinnaðir eða sam­fé­lags­lega um­bóta­sinnaðir og jafn­vel bylt­ing­arsinnaðir o.s.frv.“

Manneskjan vandamálið en ekki trúin

Bjarni hefur áhyggjur af jarðasetningu trúarhópa og bendir á að ofbeldi leynist víða í mannlegu samfélagi og sökudólgarnir séu fólk, ekki trú. Hann segir:

„Trú­arof­beldi hef­ur marg­vís­leg­ar birt­ing­ar­mynd­ir og það get­ur verið til staðar óháð því um hvers kon­ar form­gerðir trú­ar­hreyf­inga er að ræða. Ekki er þó hægt að af­greiða trú, trú­ar­hreyf­ing­ar eða trú­ar­brögð í öll­um sín­um menn­ing­ar­lega fjöl­breyti­leika út af kort­inu á slík­um for­send­um. Trú get­ur verið heil­brigð en hún get­ur líka verið óheil­brigð. Það er mann­eskj­an sem er vanda­málið og hvernig hún nýt­ir trúna til að kúga aðra. Slík mis­notk­un er ekki bund­in við trú. Of­beldi er hvarvetna í mann­legu sam­fé­lagi. Trú­fé­lög þurfa á sam­ræðu að halda, ekki jaðar­setn­ingu.“