Stígamót hafa nú farið af stað með undirskriftasöfnun til að skora á Jón Gunnarsson, dómsmálaráðherra, að bæta stöðu brotaþola kynbundins ofbeldis hér á landi.

Með því að gera brotaþola að aðilum mála sinna fá þeir réttindi á borð við aðgang að gögnum máls til jafns við sakborning, fá að sitja inni í dómsal þó að þinghald sé lokað, fá að spyrja vitni og sakborning spurninga fyrir dómi, fá að leggja fram viðbótarsönnunargögn og fá að áfrýja málinu.

Ofangreind réttindi standa brotaþolum hér á landi ekki til boða að óbreyttu.

Í tilkynningu Stígamóta segir:

„Í dag stíga fram fimm hugrakkar konur og fara fyrir áskorun á dómsmálaráðherra um að brotaþolar fái formlega aðild að málum sínum í réttarkerfinu. Þær eiga það allar sameiginlegt að hafa verið beittar ofbeldi og reynt að leita réttar síns. Þær upplifðu vanmátt, útilokun og virðingarleysi í vegferð sinni í gegnum réttarkerfið og að kerfið sjálft væri ómannúðlegt.“

Áfall ofan í áfallið

Á vefsíðu sem hefur verið stofnuð til að safna undirskriftum stíga fimm konur fram og lýsa sinni reynslu af því að kæra kynferðisbrot. Konurnar eru Júnía, Linda Björg, Sigrún Emma, Þórdís og Hafdís. Frásagnir þeirra má lesa hér.

Jón Gunnarsson, dómsmálaráðherra, ætlar á næstu vikum að leggja fram frumvarp til að bæta réttarstöðu þolenda. Því er skorað á hann að taka skrefið til fulls og veita brotaþolum aðild, eða flest þau réttindi, sem sakborningar njóta.

„Nú er tækifærið til að stíga skref í áttina að bættu samfélagi með réttarkerfi sem tekur almennilega á kynbundu ofbeldi.

Kynferðisofbeldi og annað kynbundið ofbeldi er til þess fallið að afmennska og hlutgera þolendur. Það skýtur því skökku við þegar réttarkerfið viðheldur hlutgervingunni með því að skilgreina brotaþola sem vitni í eigin máli með afar takmörkuð réttindi.“

Hrópandi mótsögn við réttlætiskenndina

Í tilkynningu er bent á að eins mál standi í dag þá sé líkami brotaþola vettvangur glæps í dómsmálum og brotaþolar smættaðir niður í „viðfang réttarkerfisins í máli sem er einungis talið varða ríkið annars vegar og sakborning hins vegar.“

„Ofbeldi er oftar en ekki framið í skjóli valds, yfirráða og sterkari samfélagsstöðu og er það því í hrópandi mótsögn við réttlætiskennd okkar flestra að sakborningurinn njóti meiri réttinda en manneskjan sem ásakar hann um brot.“

Staða mála í dag sé slæm. Meirihluti kynferðisbrotamála og mál er varða brot í nánum samböndum eru felld niður og rata aldrei fyrir dóm. Brotaþolar séu oft ekki upplýstir um stöðu mála fyrr en þau eru felld niður. Ef brotaþolar hefðu aðild að málinu hefðu þeir rétt á að skoða málsgögn áður en ákvörðun er tekin um afdrif málsins og gætu þá fengið færi á að leiðrétta rangfærslur eða lagt fram viðbótar sönnunargögn.

Þetta er hægt að laga

Brotaþolar upplifi það líka margir að á þeim sé aftur brotið í réttarkerfinu sem valdi þeim skaða.

„Vissulega þarf að laga marga þætti: Lögreglan er undirmönnuð, betur mætti gera í fræðslu og endurmenntun auk þess sem enn er viðhorfsvandi á ýmsum stöðum. En nú er hér bent á lagalegt atriði sem er augljóst réttlætismál – þetta er hægt að laga með lagasetningu og það myndi strax styrkja stöðu þolenda kynbundins ofbeldis sem leita réttar síns.

Ef þetta skref verður ekki stigið er ómögulegt að líta á það öðruvísi en svo að ekki sé raunverulegur vilji til staðar til að hlúa betur að þolendum kynbundins ofbeldis.

Ráða mátti af orðum dómsmálaráðherra í Kastljósi í síðustu viku að hann hefði áhyggjur af því að aukin réttindi brotaþola myndu mögulega veikja stöðu þeirra. Í dag eru brotaþolar aðilar máls í Finnlandi, og í Noregi hafa þeir að mestu  sambærileg réttindi á við sakborninga. Ekkert bendir til þess að slík réttindi veiki stöðu þeirra

Ef við viljum búa til mannúðlegra réttarkerfi sem tryggir betur gæði rannsókna þá gerum við þolendur kynbundins ofbeldis að aðilum máls.

Viljir þú sýna í verki að þú styðjir þessa réttlætiskröfu geturðu skrifað undir áskorun til dómsmálaráðherra.“