Lögfræðingurinn Helgi Áss Grétarsson skrifaði fyrir viku síðan grein sem birtist á Vísi en greinin fjallaði um ásakanirnar á hendur tónlistarmanninum Ingólfi Þórarinssyni. Grein Helga vakti afar mikla athygli en í henni líkti hann ásökununum um meint kynferðisofbeldi við athafnir bandaríska öldungadeildarþingmannsins og lögfræðingsins Joseph McCarthy. Nú hefur lögmaðurinn Gunnar Ingi Jóhannsson skrifað pistil sem svarar pistli Helga.
Gunnar ber saman þetta tvennt, ásakanirnar á hendur Ingólfi og það sem Joseph McCarthy gerði á sínum tíma. „Kjarninn í athöfnum lögfræðingsins Joseph McCarthy var að hann barðist gegn útbreiðslu tiltekinnar stjórnmálaskoðunar og voru hvatirnar að baki því, eins og segir í grein Helga, fyrst og fremst persónulegar framavonir þingmannsins sjálfs,“ segir Gunnar í pistlinum sem birtist á Vísi í morgun.
„Þeir sem lentu á svörtum listum af þessum sökum og sættu atvinnubanni höfðu ekkert til saka unnið annað en að hafa, eða vera grunaðir um að hafa, tiltekna stjórnmálaskoðun sem ekki átti upp á pallborð ríkjandi valdhafa. Reyndar lutu athafnir McCarthy einnig að því að uppræta samkynhneigð innan stjórnsýslunnar og jafnvel óæskilegar trúarskoðanir. Eins og segir í grein Helga voru flestar ásakanir McCarthy, ef ekki allar, reistar á sandi. Þetta gekk á þrátt fyrir að hornsteinn lýðfrjálsra ríkja sé að allir séu jafnir fyrir lögum og skuli njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, kynhneigðar, trúarbragða, stjórnmálaskoðana, kynþáttar og svo framvegis.“
„Þetta á ekkert skylt við það“
Gunnar segir að Helgi geri þessa framangreinda atburði jafna við frásagnir kvenna sem birtust í síðustu viku. „Í greininni er talað um réttarfar miðalda og sakfellingar á samfélagsmiðlum. Staðreyndin er hins vegar sú að ásakanir kvennanna á hendur tónlistarmanninum byggja ekki á stjórnmálaskoðunum hans, trú, kynþætti eða öðru slíku. Þær saka tónlistarmanninn um kynferðisofbeldi. Þessar ásakanir eru settar fram í nafni tjáningarfrelsis, sem einnig er varið af stjórnarskrá þessa lands. Í 73. gr. hennar segir að allir séu frjálsir skoðana sinna og sannfæringar og eigi rétt á að láta í ljós hugsanir sínar. Viðbrögð Helga og annarra við tjáningu kvennanna eru sett fram á sömu forsendum. Hvorki er um að ræða pólitískar ofsóknir né hafa sambærileg mál sem upp hafa komið nýlega reynst byggð á sandi, þvert á móti,“ segir Gunnar.
Þá segir hann að því fari fjarri að ásökunum kvennana og viðbrögðum almennings við þeim megi líkja við réttarfar miðalda og jafna við sakfellingar. Hann bendir á að engin réttarhöld hafa verið haldin og að enginn hafi verið sakfelldur, aðeins hafa komið fram ásakanir og viðbrögð við þeim.
„Réttarfar miðalda voru athafnir sem efnt var til af opinberu valdi, andlegu og veraldlegu, þar sem réttindi ákærðra voru lítil sem engin og miðuðu fyrst og fremst að því að fá hinn ákærða til að játa. Hvort sem þeim lauk með játningu eða ekki var hinn sakaði hvort sem er sakfelldur og mátti þá þola refsingu, oftar en ekki gjalda með lífi sínu. Þetta á ekkert skylt við það þegar einstaklingur sakar annan einstakling um refsiverða háttsemi. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur í dómum sínum um tjáningarfrelsi slegið því föstu að ásökun einstaklings verði alls ekki jafnað við ákæru hins opinbera þar sem sakfelling um refsiverðan verknað er í húfi.“
Segir grein Helga hafa frekar átt að heita „Ég er Joseph McCarthy“
Gunnar segir að vissulega sé það rétt að til sé farvegur fyrir mál þeirra sem telja sig hafa sætt afbroti af hendi annars manns, hægt er að kæra til lögreglu og vona að málið fari alla leið hjá yfirvöldum. „Virðist Helgi telja að í þann farveg, sem hið opinbera býður upp á, skuli málin aðeins leggja og engan annan. Hins vegar verður að árétta það sem að framan segir að ásakanir og umræður um þær eru settar fram í nafni tjáningarfrelsis sem varið er af stjórnarskrá. Stjórnarskrárákvæðið gerir meðal annars ráð fyrir því að sá sem tjáir sig ábyrgist tjáningu sína fyrir dómi. Í þessu sambandi skal bent á að til er farvegur í 242. gr. almennra hegningarlaga fyrir þá sem telja sig sæta óréttmætum og meiðandi nafnlausum ásökunum af hendi annarra. Rétturinn felst í því að kæra ummælin til lögreglu og vonast eftir að málið dagi þar ekki uppi á borðum, sem reyndar er algengara en hitt,“ segir hann.
Að lokum segir Gunnar að sá möguleiki sé til staðar að konurnar sem hafa ásakað Ingó hafi einfaldlega nýtt rétt sinn í 73. grein stjórnarskrárinnar til að tjá sannfæringu sína og hugsanir. „Miðað við nýlega dómaframkvæmd dómstóla kann réttur einstaklings til að tjá upplifun sína af ofbeldi að vera mjög sterkur og ekkert öruggt að konunum hafi verið óheimilt að tjá sig með þessum hætti. Þannig kunna þeir sem hafa haldið því fram að konurnar hafi framið lögbrot, þar á meðal fólk með lögfræðipróf upp á vasann eins og McCarthy, því að hafa tekið þátt í ósanngjörnum og röngum ásökunum á hendur konunum. Kannski þarf sá sem veitist að konum fyrir notkun þeirra á tjáningarfrelsi og líkir tjáningu þeirra við pólitískan rétttrúnað og nornaveiðar fyrri tíma, að líta sér nær enda hafa konurnar ekki verið sakfelldar fyrir að hafa meitt æru tónlistarmannsins með tjáningu sinni,“ segir hann.
Gunnar botnar þá pistilinn með því að skjóta á Helga og leggja til nýtt heiti á greinina sem hann birti fyrir viku síðan. „Grein Helga lauk á orðunum „Ég er Ingó veðurguð”. Kannski hefði, þegar öllu er á botninn hvolft, farið betur á því að þar undir hefði staðið „Ég er Joseph McCarthy“.“
