Guðmundur Steingrímsson, fyrrverandi þingmaður og formaður Bjartrar framtíðar ræðir um tilfinningalega viðkvæmni Íslendinga í pistli sem að birtist í Fréttablaðinu í morgun. Hann segir að hann hafi haldið að þessi viðkvæmni Íslendinga hafi minnkað, þó séu ‚islendingar ávalt á varðbergi.
„Mér finnst hún almennt hafa minnkað þessi viðkvæmni okkar gagnvart því hvað öðrum finnst um landið okkar og íbúa þess, enda Íslendingar almennt orðnir meiri heimsborgarar – allir alltaf á Tene – og ferðamannastraumurinn hingað til lands orðinn það mikill í venjulegu árferði að ómögulegt er að kippa sér upp við einstaka óánægjuraddir. Þó er viðbúið að skjálfta gæti ef útlendingur póstar til dæmis óánægju með verð á rúnstykkjum í íslenskum vegasjoppum. Við erum ætíð töluvert á varðbergi gagnvart áliti annarra.“
Mál Þórdísar Bjarkar Þorfinnsdóttur, leikkonu og bæjanna Kópaskers og Raufarhafnar sýndu þó fram á að viðkvæmnin sé enn til staðar. Málið vakti mikla athygli í vikunni, þegar að Þórdísi var hótað mjög grófu ofbeldi, bæði nauðgunum og morði vegna ummæla sinna um bæjarfélögin.
„Meginþorri fólks er auðvitað í ágætu jafnvægi og kippir sér ekki upp við samfélagsmiðlafærslur, en það breytir ekki hinu að ákveðin stemning er jú til staðar. Mér hefur alltaf fundist ég lifa, sem höfuðborgarbúi, í miðjunni á goggunarröð: Landsbyggð-Reykjavík-heimsbyggðin. Landsbyggðin er viðkvæm gagnvart Reykjavík. Reykjavík, og restin af Íslandi, er viðkvæm gagnvart heimsbyggðinni. Ísland er í raun Kópasker. Við erum, Ísland allt, í samhengi heimsins afskekkt sérviskuleg byggð á hjara veraldar. Ef leikhópur kæmi hingað frá Danmörku og dönsk leikkona myndi pósta á Instagram að Ísland væri ömurlegt land og að fólk skyldi ekki koma hingað því hér væri ekkert nema skítaveður og örfáar hræður í roki, er ég hræddur um að hún myndi uppskera töluverð leiðindi. Líklega hótanir.“
Þórdís Björk Þorfinnsdóttir leikkona telst, vegna færslu á Instagram, ekki vera vinur Kópaskers eða Raufarhafnar að sinni. Hún fór ófögrum orðum um þessi þorp og uppskar fyrir vikið botnlausan skít. Hún var að djóka, sagði hún, og baðst afsökunar, en fólk missti sig samt. Það þarf ekki að eyða mörgum orðum í það að fólk sem sendi henni morð- og nauðgunarhótanir má gjarnan fara að huga að sálfræðimeðhöndlun. Svona munnsöfnuður og ofbeldishneigð er auðvitað ekki í lagi. Íbúar, komi hótanirnar þaðan, verða að passa sig að sanna ekki færsluna.“
Guðmundur spyr sig hvers vegna þessi „ofurviðkvæmni“ sé til staðar hjá Íslendingum og hvort að þeir þurfi samþykki annara til að vita hvort að Ísland sé gott land.
„Viðkvæmni gætir sem sagt. Orð fólks í kæruleysi hitta aðra inn að kviku. Spurningin blasir við: Hverju sætir? Af hverju er þessi ofurviðkvæmni til staðar? Leikkona lætur orð flakka á ferð í appelsínugulri viðvörun. Er það ekki bara hennar mál? Má ekki horfa í gegnum fingur sér með færslur fólks? Hugsa kannski, að þetta hljóti að vera djók? Þurfa íbúar Kópaskers, og Raufarhafnar ef út það er farið, staðfestingu Þórdísar Bjarkar á því að þessir staðir séu æðislegir? Þurfum við Íslendingar staðfestingu Robbie Williams eða annarra útlendinga á því að hér sé fagurt? Vitum við það ekki sjálf?ׅ“
Þá spyr Guðmundur einnig hvort að það megi ekki örugglega vera illa við Kópasker og/eða bara Ísland í heild sinni. Þá minnist hann þess að fá bókadóma fyrir sína fyrstu skáldsögu. Hann hafi lagt allt í bókina, en samt hafi hún verið kölluð illum orðum. Í kjölfarið segist hann ekki hafa sent neinar morðhótanir.
„Einnig má velta fyrir sér: Má einhverjum vera illa við Kópasker? Og í samhengi þjóðarinnar allrar: Má fólki líka illa við Ísland? Má bregða löngutöng á loft við brottför á Leifsstöð?
Vitaskuld. Þótt alltaf sé betra að fólk hafi hemil á dónaskap og sýni lágmarkskurteisi, þá verða skiptar skoðanir og stundum harkaleg hreinskilni alltaf fylgifiskar frjálsra samfélaga. Galdurinn er að læra að lifa með því. Listafólk og stjórnmálafólk, svo dæmi séu tekin, býr við þetta harðræði umræðunnar á degi hverjum. Kannski finnst leikkonu og meðlim í Reykjavíkurdætrum ekkert tiltökumál að birta palladóma í djóki um heilu þorpin. Allt fólk sem vinnur að list er undirselt dómum, oft harðneskjulegu niðurrifi. Skotveiðileyfið er algjört. Listafólk setur opið hjarta sitt á svið, jafnvel til þess eins að uppskera fýlulegan hundshaus gagnrýnanda. Ég lagði allt í mína fyrstu skáldsögu fyrir margt löngu og sat með öran hjartslátt fyrir framan sjónvarpið þegar fyrsti dómurinn kom. Hann var svona: „Það er táfýla af þessu.“ Morðhótanir sendi ég engar. Í stjórnmálum var svo harkan engu minni. Kaldar eru þar kveðjurnar.
Dómharka annarra og ónærgætni getur vissulega tekið á, en ég held að lykilatriðið hljóti alltaf að vera það, að maður reyni að leiða mest af því hjá sér, en leiti leiðsagnar í lífinu annars staðar: Til þeirra sem maður treystir og til eigin sannfæringar.“
