Svona hefst pistill sem móðirin Dagbjört F. Ásgeirsdóttir skrifar um son sinn og sjúkdóminn hans í Morgunblaðinu í dag. „Hann er með lífshættulegan sjúkdóm sem hann berst við,“ segir Dagbjört. „Þegar hann liggur inni á sjúkrahúsi má ég ekki fá neinar upplýsingar. Samt er ég skráð sem hans nánasti aðstandandi. Hann er sjálfráða einstaklingur sem ný persónuverndarlög gilda um og vernda. Ég fæ ekki að vita hvernig læknismeðferðin gengur, hvenær hann er eða var á sjúkrahúsi eða hvort hann er útskrifaður.“
Dagbjört segist þekkja konu sem á veikan föður. „Hann er með lífshættulegan sjúkdóm sem hann berst við,“ segir Dagbjört en þegar hann liggur inni á sjúkrahúsi fá börnin hans allar þær upplýsingar sem þau óska eftir eða sem talið er að geti hjálpað föður þeirra og þeim. Faðirinn er sjálfráða einstaklingur sem ný persónuverndarlög gilda um og vernda.
„Þessi kona fær að vita hvað fer ofan í föður hennar og hvað kemur frá honum. Ég fæ engar upplýsingar um son minn. Hún fær að vita hvort hann á að fara í aðgerð, ef ekki þá af hverju. Ég fæ ekkert að vita um son minn. Hún fær að vita hvenær hann fer heim og hvernig best er að styðja við hann þegar heim er komið. Ég má ekki fá neinar upplýsingar um son minn,“ segir Dagbjört og veltir því fyrir sér hver munurinn er á föðurnum og syni sínum.
„Jú, sonur minn er með fíknisjúkdóm, faðir konunnar sem ég vitna til er með krabbamein. Fíknisjúkdómur – krabbamein. Báðir sjúkdómarnir geta verið lífshættulegir. Viðbrögð og stuðningur fjölskyldu skipta miklu máli í báðum tilfellum, þó að ólík séu. Þessir sjúkdómar hafa báðir gríðarleg áhrif á nánustu ættingja og geta jafnvel valdið heilsutjóni þeirra allra nánustu.“
Dagbjört spyr þá hver munurinn sé. „Hefur orðræðan í samfélaginu síðustu ár ekki sagt okkur að misnotkun á fíkniefnum, áfengi og fleira sé sjúkdómur? Er ekki verið að segja okkur að það að vera með fíknisjúkdóm sé engin skömm? Að við þurfum að losa okkur við skömmina; þora að segja frá, þora að tjá okkur, þora að segja ég er fíkill, þora að segja sonur minn er fíkill?“
Hún segir nýlega reynslu sína varðandi son sinn hafa vakið margar spurningar hjá sér. Sonur hennar fékk innlögn á sjúkrahúsið Vog, Dagbjörtu og öllum til mikillar gleði. Sonur hennar sagði við hana að hann fengi síðan að fara í eftirmeðferð á meðferðarheimilinu Vík. „Gleðin leyndi sér ekki og fjölskyldan andaði léttar og allt varð bjartara,“ segir Dagbjört en hún hafði tekið gleði sína of snemma. „Á föstudagseftirmiðdegi var hann kallaður inn til læknis. Hann hélt sig vera að fá upplýsingar um dvölina á Vík. Nei, það var ekki svo gott,“ segir hún. „Læknirinn tjáði honum að þar sem hann hefði m.a. opnað sig í hópastarfi inni á Vogi um mjög erfitt mál þá væri hann ekki nógu andlega stabíll til þess að fara á Vík. Sonur minn spurði þá um innlögn á fíknideild geðdeildar Landspítalans. Nei, allt var fullt þar. Hann mátti reyndar vera á Vogi fram yfir helgina sem var að renna í garð, en hann reiddist mjög við þessar slæmu fréttir og rauk á dyr. Heimilislaus. Án nokkurra peninga. Með fötin sem hann stóð í.“
Dagbjört segist einungis vita þetta því hún hefur þetta eftir syni sínum. Hún veltir því fyrir sér hvort hún eigi að taka frásögn hans trúanlega. „Ein af mörgum birtingarmyndum fíknisjúkdóms er ósannsögli, lygar, blekkingar,“ segir hún. „Get ég leyft mér að trúa syni mínum? Hvernig veit ég að hann fór út af Vogi af fyrrgreindri ástæðu? Var hann kannski bara að dópa og þar með vísað á dyr? Hvernig get ég komist að því? Svarið er að ég get það ekki – má það ekki – það er blátt bann við að segja mér frá. Læknirinn minn fær ekki einu sinni þessar upplýsingar.“
Í huga Dagbjartar skipta upplýsingarnar vægast sagt mjög miklu máli, þær ákvarða það hver viðbrögð hennar séu. „Þetta er spurning um líf og dauða,“ segir hún. „Mér var bent á að fá aðstandendafund með aðilum frá Vogi og syni mínum. Ég hringdi og spurði um slíkan fund. Nei, það var ekki hægt. Ég er ekki að biðja um upplýsingar varðandi aðra sjúklinga. Ég er ekki að biðja um að fá að vita hvað sonur minn sagði við ráðgjafa sína og lækna. Ég er að biðja um upplýsingar og ráðgjöf svo ég geti stutt sjúklinginn son minn sem best eftir að dvöl lýkur. Var honum vísað frá Vogi vegna neyslu? Hvað tekur við eftir meðferð á Vogi? Er það rétt að Vogur sendi beiðni um innlögn á geðdeild Landspítalans? Hvernig get ég sem hans nánasti aðstandandi stutt hann á meðan hann bíður eftir öðru úrræði?“
Annað sem Dagbjört veltir því fyrir sér er það hversu einn fíknisjúklingurinn er. „Mörg okkar hafa heyrt að þegar einstaklingur á von á alvarlegum fréttum frá lækni sé betra að hafa einhvern annan með sér til halds og trausts,“ segir hún og bendir á að sá veiki meðtekur ef til vill ekki allt sem kemur frá lækninum. „Á það ekki líka við um fíknisjúklinga? Er ekki betra að annar aðili, eins og nánasti aðstandandi fái einnig ákveðnar upplýsingar? Er ekki betra að ég geti sagt við son minn: „Sagði læknirinn ekki þetta líka?“ eða: „Nei, þetta er nú ekki alveg rétt hjá þér. Þú hefur eitthvað misskilið lækninn.“ Er ekki betra þegar fíknisjúklingurinn er móttækilegur að aðstandendur geti verið til staðar, með réttar eða staðfestar upplýsingar í farteskinu, rétt eins og aðstandendur fyrrgreinds krabbameinssjúklings?“
Dagbjört botnar síðan pistilinn með því að velta því fyrir sér hvað sé áunnið með þessari leynd. „Er einungis verið að vernda einstaklinga fyrir skömminni? Ef svo er getur verið að hinn góði ásetningur sem lagt var upp með sé farinn að valda skaða?“
