Það er með ólíkindum hvað ég heyri oft setningar á borð við: „Ég þoli ekki neitt svona tilfinningadæmi.“ Fólk telur jafnvel að það sé ógagnlegt að tala um tilfinningar sínar eða að gefa þeim of mikinn gaum.
Svona hefst upphafið af pistli eftir Ragnhildi Birnu Hauksdóttur fjölskyldufræðing.
Þegar við bregðumst við börnunum okkar, ekki síst þegar þau fara inn í unglingsárin er það hins vegar oft sem við bregðumst við þeim út frá okkar eigin tilfinningum. Það er að segja út frá okkar eigin viðhorfum gagnvart þeim tilfinningum sem börnin okkar eru að upplifa. Hvernig er viðhorf okkar til tilfinninga eins og kvíða, reiði eða þegar unglingurinn okkar fer að standa með sjálfum sér á þann hátt að hann fer að aka ákvarðanir sem eru okkur á móti skapi.
Ragnhildur greinir frá því að á fyrstu árum barnanna okkar upplifum við oft mikla samúð með þeim. Sársauki þeirra verður sársauki okkar, en að smátt og smátt, ef við erum í ágætu sambandi við okkur sjálf, fari samúðin að breytast í samkennd.
Ef við náum að vera samferða unglingunum okkar og sýna þeim samkennd í stað samúðar, þá gefum við þeim heilbrigð skilaboð út í lífið og tækifæri til þess að þroska sína eigin tilfinningagreind.
Þegar við sýnum samkennd erum við að gefa til kynna að við höfum skilning á tilfinningum annarra, án þess að við tökum þær inn í okkar eigin tilfinningakerfi. Við náum þeirri heilbrigðu aðgreiningu að vera til staðar, hlusta og leyfa unglingnum okkar að taka út þá þroskakreppu sem fylgir þessu aldursskeiði. Á þeim árum sem það tekur einstakling að vaxa frá barni og upp í fullorðinn er oft leit af eigin gildum og sjálfsmynd auk þess sem hormónastarfsemin er að breytast og því fylgja oft miklar geðsveiflur.
Ragnhildur segir að ef foreldrar hafa náð að vinna með sínar eigin tilfinningar séu minni líkur á því að það haldi áfram að sogast inn í tilfinningalíf unglingsins og bregðast stöðugt við því.
Það er mikilvægt að foreldri nái að þroska þann eiginleika að geta sýnt unglingnum sínum samkennd og gefi með því þau mikilvægu skilaboð að við tökum ákvarðanir út frá okkar eigin tilfinningum, en ekki annarra.
sagði ein móðir þegar dóttir hennar sýndi merki um depurð, neikvæðni og kannski vott af sjálfsvorkunn. Þessi móðir brást við tilfinningum dótturinnar með reiði, hunsun og jafnvel hroka. Hennar viðbrögð komu vegna hennar eigin viðhorfa til þessara tilfinninga. Hún gat því ekki verið sá tilfinningalegi stuðningur sem stúlkan þurfti. Hún þurfti ekki á samúð að halda, hún þurfti ekki á vorkunn að halda. Hún þurfti einfaldlega á því að halda að einhver sýndi henni samkennd, samkennd gagnvart því að vera mannlegur og staddur í miðri þroskakreppu þar sem ný viðhorf og gildi eru að þróast.
Ragnhildur segir að það sé fátt eins styrkjandi og það að vera í góðum tengslum við sínar eigin tilfinningar í hlutverki foreldris. Þá sé hægt að vera leiðbeinandi án þess að bregðast stöðugt við.
