Raynaud´s sjúkdómur er staðbundin truflun á blóðflæði sem oftast kemur fram í fingrum en getur einnig komið fram í fótum, eyrum, nefi, tungu eða geirvörtum. Tíðni þessa vandamáls er 5-10% og er algengara hjá konum. Meðalaldur þeirra sem byrja að finna þetta einkenni er tæplega 40 ára. Oftast er þetta saklaust fyrirbæri en getur verið hluti af ákveðnum bandvefssjúkdómum eða tengt lyfjanotkun. Slíkt ber að útiloka. Ef einkennið er hluti af sjúkdómsmynd er talað um Raynaud´s fyrirbæri.

Hver er orsökin?

Kuldi, andlegt álag eða titringur getur komið þessu af stað en oft gerist þetta án sýnilegrar ástæðu. Reykingar ásamt ákveðnum lyfjum og eiturefnum geta átt þátt í myndinni. Einkennið getur sem fyrr segir verið hluti af öðrum sjúkdómum.

Hver eru einkennin?

Einkennin eru oft þrískipt, fyrst dragast æðar saman á ákveðnu svæði og blóðflæði skerðist, við það fölnar og kólnar viðkomandi líkamshluti. Í kjölfarið blánar hann. Á þriðja stigi kemst blóðflæði á að nýju og líkamshlutinn verður rauður, þrútinn og heitur. Þetta ferli tekur mislangan tíma; frá nokkrum mínútum upp í klukkustundir. Verkir geta fylgt.

Hvernig greinir læknirinn sjúkdóminn?

Læknir tekur góða sjúkra- og heilsufarssögu og skoðar viðkomandi með tilliti til einkenna sem geta bent til bandvefssjúkdóma. Hann yfirfer einnig lyfjanotkun og þau utanaðkomandi atriði sem geta haft áhrif. Ef ástæða þykir til er hægt að taka blóðprufur til útilokunar á bandvefssjúkdómum.

Hver er meðferðin?

Forðast þá þætti sem geta komið einkennunum af stað, s.s. reykja ekki, halda vel á sér hita, nota hanska. Lyfjameðferð er sjaldan nauðsynleg en möguleg í völdum tilfellum. Sé einkennið hluti af viðameiri sjúkdómi er meðferð háð undirliggjandi orsök.