DV heyrði í nokkrum Íslendingum sem hafa dvalið erlendis yfir hátíðarnar
Mörgum finnst það einkennileg tilhugsun að halda jólin annars staðar en heima á Íslandi. Í þeirra huga eru engin jól án þess að hlustað sé á kirkjuklukkurnar í útvarpinu klukkan sex á aðfangadagskvöld, snæddur hamborgarhryggurinn hennar mömmu og jólapakkarnir opnaðist í návist fjölskyldu og vina. Það gildir þó ekki um alla. DV tók púlsinn á nokkrum Íslendingum sem dvalið hafa erlendis yfir hátíðarnar og upplifað það sem myndi seint kallast hefðbundin íslensk jól.
„Hér er meiri fjölbreytni hvað jólahald varðar, þar sem Bandaríkjamenn eiga rætur sínar að rekja úti um allan heim. Svo eru auðvitað margir sem halda ekki upp á jól hér. Svo tekur maður líka eftir því um jólin hvað Bandaríkjamenn eru dreifðir úti um allt land. Margir búa langt frá fjölskyldu sinni og eru kannski einir um jólin, sem mér finnst alltaf hálf sorglegt,“ segir Ágúst Magnússon, heimspekikennari við Wisconsin-háskóla, en hann hefur um árabil verið búsettur í Milwaukee-borg ásamt bandarískri eiginkonu sinni Katie og sjö ára syni þeirra, Jóakim Dylan.
„Við höldum alltaf þakkargjörðina hátíðlega í lok nóvember, með pomp og prakt og kalkúni og pæ. Við setjum upp jólaskreytingarnar þegar henni er lokið. Svo byrja jólasveinarnir að koma og setja í skóinn hjá syni mínum. Þeir eru sérlega liðlegir og gera sér ferð hingað til Wisconsin. Konan mín, sem er amerísk, hefur á hverju ári sett upp dagatal með jólasveinunum í vinnunni hjá sér og þykir samstarfsmönnum hennar þessir íslensku „Yule Lads“ vera sérlega fyndndir. Gluggagægir (Window Peeper) vekur ávallt mikla kátínu hjá Könum. Sonur minn hefur líka gaman af að segja bekkjarfélögum sínum frá jólakettinum og heldur því staðfastlega fram að þau verði öll étin fái þau ekki nýja blússu í gjöf á jólum. Það er tekið misvel í þá sögu. Við erum líka dugleg að baka gott bland af bæði amerískum og íslenskum smákökum.“
Fjölskyldan fer í jólamessu á aðfangadagskvöld og opnar síðan pakka frá fjölskyldunni á Íslandi – með ömmu og afa á línunni á Skype.
„Á jóladag kíkjum við í aðra messu um morguninn en konan mín er forsöngvari í kirkjunni. Um leið og því húllumhæi er lokið þá setjumst við öll upp í bíl og keyrum 800 kílómetra til Columbus í Ohio þar sem foreldrar konunnar minnar búa. Við borðum svo steik með þeim um kvöldið og opnum pakka og hinn eldhressi ameríski jólasveinn hefur venjulega skilið eftir gjöf handa syni mínum þar,“ segir Ágúst og bætir við að það sé vissulega skrýtið að eyða megninu af jóladegi á amerískum þjóðvegi. „En þetta er eiginlega orðin kærkomin hefð hjá okkur. Maður hittir alls konar skemmtilegt fólk á veitingastöðum og bensínstöðvum á jóladag, sem margt hvert ætti best heima í fallegu jólalagi eftir Tom Waits. Við hlustum á hress jólalög í bílnum og fá þar bæði íslenskar og amerískar perlur að njóta sín. Konan mín hefur reyndar tilkynnt mér það að ég eigi von á skilnaði ef mér detti í hug að setja Snjókorn falla með Ladda á fóninn. Hún kann ekki gott að meta.“
„Það er mikill munur á jólahaldi hér og á Íslandi, en Kínverjar eru að tileinka sér vestræna menningu á fullu. Verslunarmiðstöðvar, hótel og fleiri staðir eru yfirfullir af öllu sem tengist vestrænu jólahaldi,“ segir Kjartan Pétur Sigurðsson leiðsögumaður en hann hefur verið búsettur í Shanghai frá árinu 2009 ásamt kínverskri eiginkonu sinni og fimm ára dóttur. Sú stutta fær að upplifa bæði kínversk og íslensk jól. „Dóttir okkar er í alþjóðlegum amerískum skóla hér í Sjanghai og þar var allt samkvæmt amerískri hefð með dansi, söng og skreytingum þannig að við erum örlítið lituð af slíku þessa dagana.“
Hann segir jól fjölskyldunnar yfirleitt vera með fremur einföldu sniði. „Oftast höfum við verið á ferðalagi á þessum tíma. Dóttir okkar fær langflestar gjafirnar svo það má eiginlega segja að það séu stanslaus jól og gleði hjá henni. Hún á yfir 100 tuskudýr og fær hún megnið frá afa og ömmu sem hún virðist hafa fulla stjórn á.“
Fjölskyldan hefur frá upphafi notast við sama gervijólatréð en fjárfesti í nýju tré á dögunum. „Það voru miklar áhyggjur hjá dóttur minni hversu stórt nýja jólatréð yrði. Ég sagði henni að það gæti aldrei orðið stærra en hún og því yrði hún að borða morgunmatinn sinn. Nýja tréð reyndist síðan vera 150 sentimetrar en hún er 108 sentimetrar svo hún varð nokkuð glöð.“
Vinirnir Ólafur Páll Árnason og Kristinn Hrafnsson voru báðir í mastersnámi í Sydney í Ástralíu árið 2009 og ákváðu að dvelja í borginni yfir jólahátíðina.
„Aðfangadagur í Ástralíu byrjaði eins og allir aðfangadagar ættu að byrja. Afslappaður. Tveir námsmenn frá Íslandi með engar skyldur en heilmikinn tíma. Frönsku meðleigjendurnir fóru heim yfir jólin svo íslenska lambalærið fékk að liggja aðfinnslulaust í maríneringunni sinni.“
Sólskin og ferskur sumarandvari mætti félögunum þegar þeir stigu út og lá þá leiðin á ströndina.
„Lykill í sundbuxunum, bók í hægri og sólgleraugu á nefinu. Öll stóru atriðin komin. Nokkrum sundsprettum og hæfilega löngu eftir að sólarvörnin var hætt að vernda húðina kíktum við heim í fordrykk, dýrindis Tooheys Extra Dry, og tölvuleik á meðan lærið hitnaði í ofninum.“
Þegar rökkva tók og Ástralir gæddu sér á salati og búðingi tóku félagarnir að sér það hlutverk að syngja „Þú komst með jólin til mín“ til þess að deila íslenskri jólamenningu með nágrönnunum.
„Að því loknu snæddum við lambalæri og franska súkkulaðiköku með bestu lyst áður en einlæg gjafastund fór fram. Þrátt fyrir hitann, þá staðreynd að jólatréð hafi verið brimbretti, jólaskyrtan hlýrabolur og risavaxinn kakkalakki hafi flogið inn um svaladyrnar var óneitanlega íslenskur blær yfir áströlsku aðfangadagskvöldi. Enda varð okkur hugsað til Íslands, og hversu gott það væri nú ef við gætum fært það aðeins suður á bóginn.“
„Þetta voru auðvitað mjög mikil viðbrigði. Sérstaklega þar sem það var bara ein gjöf á mann. En mér fannst þetta sjúklega fallegt og mér fannst jólaandinn hellast yfir mig. Þarna er rosalega lítil neysluhyggja og í staðinn snúast jólin um að vera með þeim sem manni þykir vænt um. Þetta var allt svo afslappað og fallegt,“ segir Erla Salome Ólafsdóttir en veturinn 2014–2015 dvaldi hún sem skiptinemi í höfuðborg Jujuy-fylkisins á landamærum Argentínu, Bólivíu og Chile. Jólahaldið þar í landi snýst að sögn Erlu mun minna um gjafir heldur en á Íslandi, og fá flestir aðeins eina gjöf.
„Á aðfangadagadagskvöld fór ég með systur minni í kaþólska messu klukkan átta, sem er algjört sjónarspil. Við þurftum að standa úti vegna þess að það var allt stappað af fólki. Það var borið inn líkneski af Jesúbarninu, Maríu mey, Jósef og vitringunum og fólk keppist við að koma við Jesúbarnið því það á að veita blessun.“
Eftir messuna fóru þær systur heim og klukkan hálf tólf um nóttina settist stórfjölskyldan við veisluborð sem hlaðið var kræsingum. Á borðum var kjúklingur og túnfiskur og allir snæddu eins mikið og þeir gátu þar til klukkan sló tólf á miðnætti.
„Á miðnætti voru haldnar ræður og skálað og knúsast og síðan fóru allir út sprengja flugelda og kveikja á ljóskerjum. Þegar við komum inn aftur voru síðan komnar gjafir undir tréð sem voru annaðhvort frá jólasveininum (Papa Noel) eða Jesúbarninu. Síðan fengum við okkur eftirrétt, lemon-champ, sem er kampavín með sítrónuís. Um nóttina fór ég síðan heim til vinar míns í svaðalegt partí sem endaði ekki fyrr en um sjö leytið um morguninn. Næsta dag svaf ég frekar lengi!“
