Morgunblaðið er auðvitað merkilegur miðill, enda sennilega elzti starfandi fjölmiðill landsins. Margt, sem þar birtist, er upplýsandi og fræðandi og hefur undirritaður verið áskrifandi Mogga, sér mest til ánægju, svo lengi sem hann man.
Yfirleitt er vandaður bragur á efni Morgunblaðsins, enda blaðamenn og starfsmenn flestir hæfir og góðir fagmenn. Undantekning eru þó á öllu, og hefur blaðinu góða gengið misvel að gefa góða og rétta mynd af ESB og evru í sínum fréttum og skrifum.
Á þessu varð þó veruleg bragarbót nýlega, þegar blaðamaður Mogga, Skúli Halldórsson, skrifaði fréttaskýringu um ESB í blaðið. Var gott og gleðilegt, að loks væri þar fjallað um málið af fagmennsku og kunnáttu. Rétt farið með, og frá staðreyndum skýrt.
Leyfir undirritaður sér að fjalla um hluta þessarar fréttaskýringar hér, en hún er fyrir honum vert umfjöllunarefni:
„Lítil ríki fá stór sæti við borðið
Þannig var fyrirsögn/undirfyrirsögn fréttaskýringarinnar, en þar kemur það einmitt fram, sem máli skiptir fyrir okkur Íslendinga, ef við viljum verða fullgilt aðildarríki með áhrif, ekki bara hálfgilt og áhrifalaust, að litlu þjóðirnar fá einatt stór sæti við valdaborðið hjá ESB.
Varðandi helztu valdastöður í ESB, þá ræður einstaklingurinn, hæfni hans og geta, en ekki þjóðin eða stærð hennar, sem að baki stendur. Í tíu ár, eða frá 2004 til 2014, var José Manuel Barroso, frá Portúgal, einni litlu þjóðanna, forseti framkvæmdastjórnarinnar, og var Jean-Claude Juncker, frá smáríkinu Lúxemborg, forseti hennar frá 2014 til 2019. Í heil 15 ár fóru fulltrúar fámennra ríkja sambandsins fyrir valdamestu stofnun þess.
Blaðamaður Mogga fjallar svo um um skipanir í helztu stöður ESB og helztu afstöðu og áherzlumál ríkjasambandsins til næstu fimm ár með þessum hætti:
„Skipanir í helstu stöður framkvæmdastjórnarinnar þykja vera til marks um forgangsröðunina næstu fimm árin. Kaja Kallas, fyrrverandi forsætisráðherra Eistlands (eitt smáríkjanna), verður nýr framkvæmdastjóri utanríkismála. Þá mun Andrius Kubilius, fyrrverandi forsætisráðherra Litáens (annað smáríkjanna), stýra varnarmálum og þar með átaki sambandsins um að endurvopnast hratt og vel.
Bæði líta þau á rússnesk stjórnvöld sem óvin og hafa gagnrýnt þau mjög.
Sjálf sagði von der Leyen í ávarpi sínu að það væri „eitthvað að“ þegar í Moskvu væri allt að níu prósentum af þjóðarframleiðslu varið til varnarmála, á meðan hlutfallið væri 1,9% í Evrópusambandinu.
„Útgjöld okkar til varnarmála verða að aukast. Við þurfum innri markað fyrir varnir. Við þurfum að styðja við varnariðnað,“ sagði hún.
Áður hefur hún bent á að sambandið þurfi að fjárfesta 500 milljarða evra á næsta áratug til að halda í við Rússland og Kína. Segja má að það sé enn brýnna nú, eftir að Trump hlaut endurkjör til forseta vestanhafs, þar sem óttast er að hann kunni að draga úr framlagi Bandaríkjanna til varnarmála í Evrópu og úr stuðningi við Úkraínu“.
Um viðskiptastefnuna
Viðskiptastefna sambandsins, sem heyra mun undir Maros Sefcovic frá Slóvakíu (enn eitt smáríkjanna), gæti einnig orðið mikilvægari en áður í ljósi loforða Trumps um innleiðingu tolla á innfluttar vörur.
Von der Leyen minntist ekki á Trump í ræðunni en sagði að Evrópa þyrfti að vinna upp forskot Bandaríkjanna í nýsköpun til að efnahagur sambandsins geti blómstrað.
Stephane Sejourne frá Frakklandi á að stýra iðnaðarstefnu Evrópusambandsins, en framleiðsla innan ríkja þess stendur höllum fæti gagnvart samkeppni frá Kína auk þess sem mikill raforkukostnaður og dræmar fjárfestingar hafa haft áhrif til hins verra.
Gera þarf fyrirtækjum auðveldara að vaxa í Evrópu
Sejourne, sem áður var utanríkisráðherra Frakklands, mun þurfa að starfa með Teresu Ribera frá Spáni, sem stýrir málaflokki samkeppnishæfni og orkuskipta.
„Við þurfum bráðnauðsynlega meiri fjárfestingar í einkageiranum,“ sagði Von der Leyen enn fremur og bætti við að gera þyrfti fyrirtækjum auðveldara að vaxa í Evrópu.
Stjórnmálaskýrendur á meginlandinu segja að von der Leyen kunni að gegna enn stærra hlutverki við að móta framtíð álfunnar á sínu öðru kjörtímabili, í ljósi þess að staða ríkjandi stjórnvalda í Frakklandi og Þýskalandi hefur veikst að undanförnu“
Þetta er hluti áhugaverðrar umfjöllunar Skúla Halldórssonar um ESB í Mogga 28. nóvember sl.
Hér er stöðu, áformum og áherzlum ríkjasambandsins næstu fimm árin vel lýst. Er eldhugur í framkvæmdastjórn ESB, eins og skynja má, og kemur enn skýrt fram, hversu stóru hlutverki litlu ríkin í sambandinu gegna, andstætt því, sem óheiðarlegir eða óupplýstir andstæðingar ESB halda fram.
Hér má bæta því við, að Roberta Metsola frá smáríkinu Möltu, er forseti Evrópuþingsins í Strassborg.
Smáríkin innan ESB hafa því ráðið fyrir og ráða í vaxandi mæli fyrir mörgum af lykilembættum ríkjasambandsins. Gæti klár fulltrúi frá Íslandi komizt í þann hóp, ef við værum bara með; á leikvellinum, ekki á hliðarlínunni, eða öllu heldur, á bekknum án möguleika á að koma inn á.
Höfundur er samfélagsrýnir
