Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar segir að þjóðaratkvæðagreiðsla um framhald viðræðna um aðild Íslands að Evrópusambandinu fari fram eigi síðar en árið 2027.
Það var sannarlega kominn tími til að gefa þjóðinni tækifæri til að rjúfa kyrrstöðuna.
Í desember fannst mér hyggilegt að gefa drjúgan tíma til kosningabaráttunnar vegna þess að reynslan annarra landa sýnir að talsmenn óbreytts ástands hafa alla jafnan nokkurt forskot í þjóðaratkvæðagreiðslum.
En í ljósi gjörbreyttra aðstæðna er spurning hvort ábyrg ríkisstjórn getur leyft sér að láta átökin um þessa ákvörðun standa í langan tíma.
Ný ríkisstjórn Bandaríkjanna hefur hreinlega snúið heimsmyndinni á hvolf. Staða Norðurlanda eins og annarra Evrópuþjóða gagnvart Bandaríkjunum er nú miklu meiri óvissu háð en í desember svo ekki sé dýpra í árinni tekið.
Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir sagði aðspurð á fundi Alþjóðamálastofnunar á dögunum að í ljósi alls þess, sem gerst hefði í heiminum síðan í janúar, væri heil eilífð til ársins 2027.
Þá hefur Dagur B. Eggertsson þingmaður Samfylkingarinnar sett fram vel rökstudd sjónarmið um að óráðlegt sé að verja svo löngum tíma í kosningabaráttuna eins og málum er komið.
Sjónarmið af þessu tagi hafa þannig komið frá áhrifafólki úr flokkum, sem bæði hafa verið með og á móti Evrópusambandsaðild.
Augljóst er að Ísland verður að tryggja pólitíska stöðu sína í alþjóðasamfélaginu betur rétt eins og önnur Norðurlönd og aðrar Evrópuþjóðir.
Löng kosningabarátta gat verið heppileg eins og mál blöstu við í desember.
Nú er staðan hins vegar sú að bregðast verður hraðar við en áður var talið nauðsynlegt.
Óvissu um vegferð Íslands þarf að eyða sem fyrst. Það er ekki aðeins brýnt fyrir hagsmuni fólksins í landinu heldur einnig ríkisstjórn, sem stendur fyrir pólitíska festu og stöðugleika.
Stóra próf allra ríkisstjórna er hvernig þær bregðast við nýjum aðstæðum og breyttum forsendum.
Áður en þau miklu umskipti urðu í byrjun þessa árs, sem kalla á hraða aðlögun að nýjum aðstæðum, heyrðust stundum þau rök að ekki ætti að taka aðildarmálið á dagskrá af því að það sundraði þjóðinni.
Þegar búið er að taka ákvörðun um þjóðaratkvæði á þetta sjónarmið ekki við lengur. Það er ágreiningur. Hann verður til staðar þangað til þjóðin fær tækifæri til þess að taka af skarið.
Það var ágreiningur um inngönguna í NATO, líka um aðildina að EFTA og ekki síður um EES. Eftir á varð hins vegar víðtæk samstaða um þessar ákvarðanir. Fáir efast um gildi þeirra í dag. Í reynd hafa þær eflt einingu þjóðarinnar.
En það sem mestu máli skiptir er að Ísland taki virkan þátt í að styrkja einingu Norðurlanda og annarra Evrópuþjóða, sem ætla að standa vörð um fullveldi þjóða, frjáls viðskipti og mannréttindi nú þegar vegið er að undirstöðum þeirra alþjóðastofnana sem tryggt hafa fullveldi, frið og frelsi í áratugi.
Það var ágreiningur um aðildarumsóknina á sínum tíma. Þegar ákveðið var að stinga umsókninni ofan í skúffu urðu enn meiri deilur.
Hvort tveggja sýnir að það er lýðræðisleg nauðsyn að gefa þjóðinni kost á að afgreiða málið.
Sextán árum eftir að umsóknin var lögð fram er staðan sú að þeir sem vilja óbreytt ástand ráða för. Enginn veit þó með vissu hvort þeir eru í meirihluta eða minnihluta. Úr því fæst ekki skorið nema með þjóðaratkvæði.
Mín niðurstaða er sú að hyggilegt sé að gefa eftir það taktíska sjónarmið að aðildarsinnar fái lengri tíma til að vega upp á móti því forskoti sem óbreytt ástand hefur oftast í þjóðaratkvæðagreiðslum.
Það eru einfaldlega ríkari heildarhagsmunir að láta ákvörðunina ekki hanga mikið lengur í lausu lofti. Segi þjóðin nei þarf að hugsa önnur ráð skjótt. Enginn hefur þó kynnt annan raunhæfan kost í stöðunni.
Trúlega er best að þjóðaratkvæðið verði á síðasta fjórðungi þessa árs eða á fyrsta fjórðungi næsta árs.
