„Halla Tómasdóttir fékk kannski ekki þá hörðu rýni sem hún hefði fengið sem forsetaframbjóðandi ef hún hefði mælst með jafn mikið fylgi fyrr í baráttunni, eins og Halla Hrund, Katrín og Baldur fengu. Segja má það sama með kosningarnar 2016 þegar hún skaust fram úr Andra Snæ og Davíð Oddssyni og komst nærri Guðna í lokin. Hins vegar er það ekki svo að hún hafi ekki þurft að berjast fyrir öllu sínu og hefur fengið fyrir bæði hrós og skammir.
Þegar maður skoðar viðtöl, statusa, greinar og fyrirlestra hennar aftur í tímann sést að orðræða hennar sjálfrar hefur ekki breyst mikið. Hún er samkvæm sjálfri sér og hefur verið með þeim fyrstu til að vekja máls á mörgum málum sem síðar urðu viðteknar skoðanir.
Hún hefur líka aldrei látið andbyr stoppa sig. Halla þurfti að bjóða sig fram til að geta unnið og hún þurfti að vera í kjörstöðu í lok kosningabaráttunnar til að vinna. Hvort tveggja gerði hún.
Hún naut þess vissulega að fólk vildi fulltrúa fólksins á Bessastaði en ekki að starfið gengi í arf til Katrínar, annars mjög hæfrar konu sem átt hefur langan og farsælan feril í stjórnmálum.Hún vann þetta á endanum mjög glæsilega og sannaði með því endanlega að það ætti enginn að vanmeta Höllu Tómasdóttur,“
segir Andrés Jónsson almannatengill í pistli á bloggsíðu ráðgjafafyrirtækisins Góðra samskipta sem hann er eigandi að.
„Af hverju ert þú á móti Höllu Tómasdóttur?“ er spurning sem ég fékk senda í skilaboðum á Facebook laugardaginn 4. maí. Kvöldið áður höfðu farið fram fyrstu kappræður forsetaframbjóðenda á RÚV og ég hafði verið beðinn af fréttastofu Bylgjunnar að fara lauslega yfir frammistöðu þeirra fyrir hádegisfréttirnar daginn eftir. Ég held ég hafi greint frammistöðu 9 af 12 í stuttu kommenti og einn af þeim þremur sem ég gleymdi að nefna var einmitt Halla Tómasdóttir. Spyrjandinn á Facebook taldi að ég hlyti að hafa skilið hana viljandi út undan,“
Andrés segir þetta ekki hafa verið meðvitað að gleyma Höllu því frammistaða hennar hafi verið mjög fín. „Samt hafði það örugglega áhrif á gleymsku mína að ég taldi hana á þeim tíma ekki eiga raunhæfa möguleika á að verða forseti. Halla hafði mælst með 4% fylgi í könnun Gallup rétt fyrir kappræðurnar. Vissulega hafði hún mælst með enn minna fylgi framan af í kosningabaráttunni 2016 og endaði þá í öðru sæti en afhverju ætti það að endurtaka sig, hugsaði ég eins og sjálfsagt margir aðrir. Ætti hún ekki að mælast mun hærri núna á þessum tímapunkti, verandi þekkt stærð í hugum kjósenda? Nei, líklega voru það mistök hjá henni að gera aðra tilraun til að verða forseti.
Það átti eftir að reynast aldeilis röng ályktun þó að Halla hafi upplýst að hún hafi sjálf haft efasemdir og verið mjög nærri því að draga framboð sitt tilbaka á þessum tímapunkti.“
Andrés segist hafa fylgst með ferli Höllu frá því hann var 19 ára og hún 28 ára, en þá var Halla mannauðsstjóri Íslenska útvarpsfélagsins (nú Sýn) og tók þátt í ráðningu Andrésar í starf útvarpsstjóra yfir Monó 87,7. Segist hann hafa þá strax tekið eftir samskiptahæfileikum hennar og tengt að mörgu leyti við þann mikla metnað sem hún bjó yfir. Segir hann skýrt að Halla hefur verið outsider í íslensku viðskiptalífi og þjóðlífi og alls ekki hluti af elítunni eins og hann upplifi það.
„Það er samt alveg satt að Halla hefur alla tíð þurft að vinna fyrir sínum árangri og oft verið með vindinn í fangið. Þegar Halla mætti inn í íslenskt viðskiptalíf, eins og stormsveipur eftir nám, þá voru strax einhverjir sem stuðuðust. Hún var snjöll í að koma sér á framfæri og varð fljótt áberandi sem ung kona í karlaheimi viðskiptalífsins. Í viðtölum við hana í fjölmiðlum var það auðvitað gert að stóru atriði að hún hafði starfað sem starfsmannastjóri hjá Pepsi og Mars, vestan hafs. Þetta voru stór vörumerki sem Íslendingar þekktu úr hillum verslana hérlendis og á þeim tíma höfðu fáir Íslendingar átt feril í alþjóðlegu viðskiptalífi.“
Segir Andrés að strax hafi farið á kreik sögur í íslenska viðskiptalífinu um að hún væri að ýkja þá upphefð og ábyrgð sem hún hefði fengið og að hún hefði í raun ekki verið svo hátt sett hjá þessum frægu fyrirtækjum. Segir hann að þetta skipti í raun engu máli. Rekur hann að Halla hafi næst farið í að koma á fót stjórnendanámi við Háskólann í Reykjavík og þannig verið á undan sinni samtíð.
„Háskólinn í Reykjavík er í eigu Viðskiptaráðs Íslands og endaði Halla sem framkvæmdastjóri þess árið 2006. Þetta hefur verið nefnt sem dæmi um að hún hljóti að vera innsti koppur í búri í íslensku viðskiptalífi og það á þessum fyrirhrunstíma ofan á allt. Það er samt misskilningur ef þið spyrjið mig. Halla komst þarna með elju en hún var alls ekki meðtekin af íslenskri viðskiptaelítu og átti frekar erfitt uppdráttar í þessu starfi. Halla kom á þessum tíma að umdeildri skýrslu sem er ákveðinn minnisvarði um ofpeppun íslensks samfélags á þessum tíma og hefur skýrslan verið rifjuð upp í bæði skiptin sem hún hefur farið í forsetaframboð.
Höllu ætti samt ekki að kenna við Hrunið enda var hún ekki í neinni lykilstöðu varðandi það sem þar gerðist. Rifjað er upp reglulega að hún hafi komið fram á frægri árshátíð Baugs Group í Mónakó 2007 en ég myndi frekar benda á að hún var þar sem aðkeyptur starfsmaður við fundarstjórn en ekki í hópi boðsgesta,“ segir Andrés sem segir Höllu ávallt hafa haft mikinn drifkraft og þor og verið góð í að koma fram.
„Hún kom fullt af verkefnum af stað á örfáum árum, þar á meðal tengslanetinu Auður í krafti kvenna. Hún var samt aldrei almennilega meðtekin í íslensku viðskiptalífi. Líklega var ein ástæðan sú að hún var með þeim fyrstu til tala um skertan hlut kvenna í viðskiptalífinu, sem stuðaði fólk mikið á þeim tíma. Þetta sást áþreifanlega þegar Halla hætti (eða var ýtt út) eftir rúmt ár hjá Viðskiptaráði og stofnaði Auði Capital, nýtt fjárfestinga- og sjóðastýringarfyrirtæki. Þá fékk hún fljótt mikinn mótbyr. Þetta framtak var eins og eitur í beinum annarra í fjármálakerfinu. Halla talaði fjálglega um að konur væru með aðra eiginleika en karlar þegar kemur að fjárfestingum og væru að sumu leyti betur til þess fallnar að stýra peningum en karlar vegna meiri tilfinningaþroska og minni áhættusækni. Þetta þótti á þeim tíma mjög heimskulegur málflutningur og fjármálageirinn hafði Höllu og kollega hennar hjá Auði Capital reglulega að háði og spotti. Reksturinn gekk af þeim sökum frekar brösulega framan af þó að það hafi verið nokkrir, aðallega ríkar konur, sem lögðu Auði Capital til nokkurt fé til ávöxtunar.“
Andrés segir Höllu hafa verið ósmeyka að áfram fullan þátt í umræðunni eftir hrunið og orðið leiðandi í að skoða hvernig mætti læra af hruninu, bæði fyrir samfélagið í heild og fjármálakerfið. Fyrirlestur á ráðstefnu TED-Women árið 2010 þar sem hún fjallaði um fimm kvenlæg gildi sem hún hefði beitt til að koma Auði Capital í gegnum fjármálahrunið hafi fengið gríðargóð viðbrögð erlendis en var tekið fremur fálega heima á Íslandi.
„Halla seldi hlut sinn í Auði Capital árið 2013 og fjallað hefur verið um það að undanförnu að hún hafi haft af því einhvern gróða og fjárfest honum áfram. Það sem gleymist að segja er að margir aðrir hafa grætt mun meira á þessu fyrirtæki sem Halla stofnaði. Auður Capital er í dag Kvika banki (eftir nokkrar sameiningar).“
Andrés rekur að eftir söluna á Auði Capital hafi það sést vel að hugur Höllu stefndi í auknum mæli út. „Hún er kannski ein af þessum manneskjum sem er í einhverjum skilningi of stór fyrir Ísland. Á þann hátt að við skiljum hana ekki, hún passar ekki inn eða að hún er ávallt aðeins á undan okkur.“
Halla fór í forsetaframboð árið 2016 og segir Andrés að mörgum hafi fundist það langsótt. „Hún sagði síðar í fyrirlestri á TED ráðstefnu sem fram fór í lok sama árs að hún hafi þurft að berjast á móti útilokun fjölmiðla á sér og náð að snúa þjóðfélagsumræðu sem var henni mótdræg til að fara úr einu prósenti í tæp þrjátíu og enda í öðru sæti,“ segir Andrés og bætir við að margir hafi velt því upp að raunverulegur tilgangur hennar með forsetaframboðinu 2016 hafi verið að gefa henni status erlendis sem fyrrverandi forsetaframbjóðandi.
„Hvað sem var rétt í því þá sneri Halla sér allavega algjörlega að ferli sínum sem fyrirlesari og opinber persóna erlendis og sá greinilega tækifæri í að nýta sína reynslu og prófíl á þann hátt. Það krafðist þess að hún væri sjálf að lyfta sér, bæði með því að koma fram í fjölmiðlum úti og með því að framleiða efni til að birta á ýmsum samfélagsmiðlum sem náð gætu í gegn erlendis. Þótti ýmsum hér heima það frekar hallærislegt að birta svona ítrekað myndir og tilvitnanir í sjálfan sig en Halla lét það ekkert á sig fá og uppskar á endanum flott starf hjá samtökum stjórnenda alþjóðlegra fyrirtækja. Samtökin heita B-team og snúast um að nýta þekkingu úr viðskiptalífinu til góðs fyrir samfélagið,“ segir Andrés sem segir Höllu hafa verið áfram betur metin erlendis en í sínu heimalandi.
Segist hann framboð Höllu nú ár hafa komið mörgum á óvart, „enda ekki algengt að fólk bjóði sig oft fram í þetta embætti, ef frá er talinn Ástþór Magnússon.“ Fylgi Höllu hafi mælst lítið, hún fallið í skuggann og ekki fengið mikla umfjöllun um framboð sitt, margir hafi afskrifað hana.
„Í kappræðunum 3. maí á RÚV var fólk hins vegar minnt á að þarna væri hæfur frambjóðandi í hópi 12 ólíkra frambjóðenda. Halla stóð sig vel og það hjálpaði henni auðvitað að væntingarnar voru ekki miklar í ljósi lágs fylgis,“ segir Andrés og segir stóran stuðningshóp Höllu hafa hafa gott tækifæri eftir þáttinn til að stíga fram og lýsa yfir stuðningi við hana.
„Fylgi Höllu átti enda eftir að aukast, bæði vegna frammistöðu í kappræðuþáttum en líka vegna þess að stuðningsfólk fór að tala fyrir henni af krafti. Það gerði hana að frambjóðanda sem viðurkennt var að styðja. Þá nýtti Halla hæfileika sína og einlægni á samfélagsmiðlum og skoraði stig hjá yngri kjósendum fyrir það.“
Andrés segir að það hafi lengi verið viðurkennd kenning að Íslendingar velji sér forseta sem sé ákveðið aðhald á önnur öfl í landinu, bæði pólitísk og efnahagsleg. „Að vera kenndur við valdaöfl hefur orðið forsetaframboðum að falli, jafnvel áður en þau komast á koppinn. Að einhver með peninga eða völd standi baki að framboði þínu hefur aldrei þótt gott.
Þeir forsetar sem ég á minningu um — hafa allir verið fulltrúar fólksins gegn valdinu. Vigdís Finnbogadóttir var venjuleg kona, sem hafði verið kennari og leikhússtjóri og fór gegn þekktum embættis- og stjórnmálamönnum með áhrif og ættarnöfn.
Ólafur Ragnar Grímsson var á þeim tíma vissulega stjórnmálamaður sjálfur en var á útleið og var óvinsæll meðal ráðandi afla þess tíma. Viðskiptamenn reyndu að hindra að hann næði kjöri en því óvinsælli sem hann var meðal valdastéttanna því vinsælli var hann á meðal kjósenda. Hann hafði líka sum sömu einkenni og Halla Tómasdóttir, að hann horfði mikið út fyrir landsteinanna, var á undan sinni samtíð og það var stundum gert grín að honum vegna þess.
Guðni Th. Jóhannesson var líka maður fólksins en hann hafði hjálpað okkur að skilja sögulega og samfélagslega þýðingu Panama-skjalanna. Hann höfðaði reyndar líka til ákveðinna rótgróinna afla í samfélaginu en þær tengingar fóru ekki jafn hátt. Hann greip tækifærið og náði í embættið dálítið eins og Hrói höttur í baráttunni við hina ríku. Það var í óþökk elítunnar og hún hefur aldrei alveg tekið hann í sátt þó að hann hafi notið mikillar lýðhylli frá byrjun. Halla Tómasdóttir er líka kjörin í óþökk ráðandi afla og siglir inn á Bessastaði á bylgju stuðnings meðal almennings.“
