Þingmaðurinn Diljá Mist Einarsdóttir segir fjölgun opinberra starfsmanna undanfarin ár komna út fyrir öll mörk, eða „gegndarlausa“. Að auki sé fjöldi greiddra yfirvinnustunda orðinn slíkur að það skekki allan samanburð milli opinbers og almenns vinnumarkaðar. Þetta kemur fram í grein sem Diljá ritar í Viðskiptablaðinu þar sem hún segir yfirvinnu opinberra starfsmanna kalla á breytingu á vinnusamningum og grunnlaunum.
„Það liggur því beinast við að skoða launasamsetningu ríkisstarfsmanna. Á dögunum barst mér svar við fyrirspurn til fjármála- og efnahagsráðherra um yfirvinnu ríkisstarfsmanna. Fyrirspurnin sneri m.a. að hlutfalli yfirvinnu af heildarlaunum og meðalfjölda yfirvinnustunda þeirra starfsmanna sem hafa fengið greidda yfirvinnu.
Svar ráðherrans var um margt áhugavert. Samkvæmt svarinu er yfirvinna óvenju hátt hlutfall af heildarlaunum ríkisstarfsmanna á fjölmörgum vinnustöðum, m.a. í ráðuneytum og ríkisstofnunum þar sem unnin er hefðbundin skrifstofuvinna. Þá er áhugavert að sjá yfirlit yfir fastar yfirvinnugreiðslur ríkisstarfsmanna. Samningar ríkisstarfsmanna um greiðslu fyrir ótímamælda yfirvinnu, sem rúmast innan starfslýsingar þeirra, hlýtur hreinlega að kalla á breytingu á vinnusamningum og grunnlaunum. Að öðrum kosti skekkir þessi framsetning allan samanburð á launum milli opinbers og almenns vinnumarkaða.“
Diljá segir að laun opinberra starfsmanna hafi hækkað hraðar en laun á almennum markaði. Stjórnvöld vísi gjarnan til þess að fjölgun og launahækkun felist í heilbrigðiskerfinu og í löggæslunni en Diljá segir það villandi framsetningu.
„Við þingmenn getum og eigum að veita stjórnvöldum ríkt aðhald þegar kemur að meðferð skattfjár. Í verðbólgu- og vaxtaumhverfi sem þessu er lítið svigrúm til annars. Ég hef því lagt fram viðbótarfyrirspurn varðandi yfirvinnu ríkisstarfsmanna. Það er mikilvægt að við áttum okkur á því hvernig vinnustaðir ríkisins eru reknir og hvort reksturinn er í samræmi við markmið stjórnvalda, m.a. um minni yfirvinnu.“
Fram kemur í svari fjármála- og efnahagsráðherra frá 16. maí, við fyrirspurn Diljár, að yfirvinnulaun sem hlutfall heildarlauna sé breytilegt eftir stofnunum. Hæst er hlutfallið hjá eftirfarandi stofnunum, þar sem yfirvinna nemur fimmtung eða meira af heildarlaunum:
Fleiri dæmi eru að hjá Alþingi er hlutfallið 17,3%, hjá aðalskrifstofu fjármála- og efnahagsráðuneytis er hlutfallið 16,4%, hjá aðalskrifstofu forsætisráðuneytis er hlutfallið 13,6% , hjá Þjóðleikhúsinu 18,3% og hjá Vegagerðinni er hlutfallið 18,6%.
Starfsfólk í dagvinnu og vaktavinnu sem fær greidda fasta yfirvinnu er að meðaltali með 211 yfirvinnustundir á ári fyrir hvert stöðugildi sem svarar til 17,6 stunda að meðaltali á mánuði fyrir þann hóp. Starfsfólk sem fær aðra yfirvinnu en fasta fær að meðaltali 151 stund á ári sem svarar til 12,6 stunda að meðaltali á mánuði. Fjármála- og efnahagsráðuneytið hefur undanfarin ár haft það markmið að semja um vinnutímabreytingar í nafni betri vinnutíma og að draga úr yfirvinnu. Hefur því verið beint til stofnana að innleiða betri vinnutíma og draga úr yfirvinnu þannig að hlutfall yfirvinnu af heildarlaunakostnaði lækki.
Rétt er að geta þess að ráðherra undanskilur svörum sínum stofnanir sem eru með 10 eða færri stöðugildi. Diljá Mist hefur því lagt fram framhaldsfyrirspurn þar sem hún leitar svara fyrir þær stofnanir og auk þess reynir hún að fá svör sem varpa skýrari mynd af yfirvinnu opinberra starfsmanna, svo sem skiptingu milli fastrar yfirvinnu og annarrar yfirvinnu. Diljá Mist spyr:
