Dagur B. Eggertsson, fyrrverandi borgarstjóri, er hugsi yfir því að leiðtogar ríkisstjórnarflokkanna teldu sig hafa góðan tíma til að ráða ráðum sínum. Landið geti ekki verið forsætisráðherralaust lengi samkvæmt stjórnskipaninni.
„Var að hlusta á Vikulokin og var dálítið hugsi yfir því að fulltrúar stjórnarflokkanna í umræðunni virtust telja að þeir hefðu góðan tíma til að ráða ráðum sínum um áframhald stjórnarsamstarfsins,“ segir Dagur í færslu á samfélagsmiðlum.
Gengið sé út frá því að Katrín biðjist lausnar á morgun, sunnudag, og hefji kosningabaráttu sína til embættis forseta Íslands. Á meðan geti stjórnarflokkarnir fundað til að finna út úr framhaldinu og landið sé forsætisráðherralaust.
„En er það svo?“ segir Dagur. „Samkvæmt mínum bókum gerir stjórnskipanin ráð fyrir því að þegar forsætisráðherra biðjist lausnar þá geri viðkomandi það ekki aðeins fyrir sína hönd heldur viðkomandi ríkisstjórnar. Oftast er um að ræða að þetta sé í aðdraganda snemmbúinna kosninga (eða að stjórnin hafi misst meirihluta sinn á þingi) og situr þá ríkisstjórnin (iðulega óbreytt) sem starfsstjórn fram að kosningum, að beiðni forseta.“
Að mati borgarstjórans fyrrverandi er tímafrestur flokkanna mjög skammur. Í núverandi stöðu þarf annað hvort að vera fyrir hendi þegar forsætisráðherra biðst lausnar: Skýr samstaða flokkanna, eða annars meirihluta, um skipun nýrrar ríkisstjórnar þar sem annar einstaklingur er strax settur í embætti af forseta. Eða að forseti veitir lausnarbeiðni forsætisráðherra viðtöku og óskar eftir því að hann leiði starfsstjórn þar til samstaða hafi náðst um annan forsætisráðherra og nýja ríkisstjórn. Landið megi ekki vera forsætisráðherralaust.
„Ef sú staða verður uppi á morgun að forsætisráðherra biðst lausnar án þess að fyrir liggi skýr tillaga um nýja ríkisstjórn með meirihlutastuðning á bak við sig er verkstjórnin formlega kominn í hendur forseta Íslands,“ segir Dagur. „Ég efast ekki um að hann sé í þessum töluðu orðum að ráðfæra sig við helstu stjórnskipunarsérfræðinga landsins til að kortleggja þær stöður sem upp geti komið og næstu skref í hverju og einu tilviki. Það að forseti höggvi sjálfur á hnútinn með því að skipa einhvern annan en fráfarandi forsætisráðherra í embættið í starfsstjórn á meðan flokkar á þingi ráða ráðum sínum virðist langsótt.“
Hann bendir á að stjórnarskráin virðist veita forseta vald til að rjúfa þing og boða til kosninga, það er samkvæmt bókstafsins hljóðan. En það sé ekki líklegt. Ólafur Ragnar Grímsson hafi hins vegar í sinni tíð neitað Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni þáverandi forsætisráðherra um að rjúfa þing í kjölfar Panamaskjalanna.
Stjórnarmyndunarferli undir verkstjórn forseta væri hefðbundnasti framgangurinn ef niðurstaða liggur ekki fyrir á morgun. Myndi hann kalla forystumenn til sín einn af öðrum til að fá afstöðu þeirra til myndun nýrrar ríkisstjórnar eða boðun alþingiskosninga. Katrín yrði á meðan forsætisráðherra í starfsstjórn.
„Það væri illa gert ef stjórnarflokkarnir draga nýja stjórnarmyndun á langinn vegna valdatogs eða annarra átakaefna – eins og þegar er farið að glitta í gegnum samtöl þeirra í fjölmiðlum. Ég myndi segja að þeir hefðu sólarhringinn til að leysa úr þessu en ekki mikið meira,“ segir Dagur að lokum.
