Sigríður Margrét Oddsdóttir, framkvæmdastjóri SA, lofsyngur íslensku krónuna í áramótahugvekju sinni í Viðskipta-Mogganum þannig að Þorsteinn Pálsson getur ekki orða bundist og svarar henni af kögunarhóli á Eyjunni í dag þar sem hann hrekur málflutning hennar lið fyrir lið.
Hann birtir beina tilvitnun í hugvekjuna:
„Það einkennir oft umræðu um efnahagsmál á Íslandi að leitað er logandi ljósi að sökudólgi í stað þess að líta í eigin barm. Í því samhengi er oft bent á íslensku krónuna. Það er þægilegt að telja sér trú um að til séu sársaukalausar töfralausnir á efnahagsáskorunum Íslendinga, eins og til dæmis að skipta bara um gjaldmiðil. Því miður eru slíkar patentlausnir sjaldnast lykillinn og takmarkaður glamúr og glans yfir raunverulegu lausnunum. Því verður ekki neitað að ef við tækjum upp annan gjaldmiðil, tökum evru sem dæmi, og næðum að fylgja þeim aga sem henni fylgir yrði vaxtastigið hér á landi lægra. Aftur á móti ætti það líka við ef við héldum krónunni en myndum tileinka okkur sama aga. Í báðum tilfellum eru grunnstefin stöðugleiki og öguð hagstjórn. Það er nefnilega tómt mál að taka upp nýjan gjaldmiðil í leit að stöðugleika. Gjaldmiðlar eru ekki rót óstöðugleikans, þeir eru einfaldlega spegilmynd hans.“
Þessu til viðbótar skrifaði hún „að hugrekki, kjark og þor þyrfti til að segja hlutina eins og þeir eru.“
Meðal þess sem Þorsteinn bendir á er að verðbólgan hér á landi sé sjö sinnum meiri en í Danmörku. Framkvæmdastjóri SA segir að allt sem þurfi hér á landi til að ná sama árangri sé sami hagstjórnaragi og í nágrannalöndunum. Þorsteinn segir að samkvæmt þessari röksemdafærslu séu ráðherrar í ríkisstjórn Danmerkur sjö sinnum hæfari en þeir á Íslandi. Hann telur ólíklegt að svo sé – munurinn liggi frekar í því að dönsku ráðherrarnir séu með miklu betri tæki en þeir íslensku, þ.e. traustan, viðurkenndan og stöðugan gjaldmiðil.
Hann bendir á að þegar framkvæmdastjóri SA skoði félagaskrá sína séu hlutirnir eftirfarandi:
„Tvö af þremur stærstu orkufyrirtækjunum, öll stóriðjufyrirtækin, öll stærstu sjávarútvegsfyrirtækin, öll stærstu ferðaþjónustufyrirtækin, öll stærstu fyrirtækin í þekkingariðnaði og helstu eignarhaldsfyrirtækin standa utan krónuhagkerfisins. Fyrir vikið fá þau helmingi betri vaxtakjör en önnur aðildarfyrirtæki SA og launafólk.
Að auki fara langtíma lánaviðskipti þeirra aðildarfyrirtækja SA, sem ekki eru á erlendum lánamarkaði, fram í verðtryggðum krónum. Þær eru þeirrar náttúru að geta ekki gengisfallið og lúta því allt öðru lögmáli en íslenska krónan.
Óskin um sameiginlegan stöðugan gjaldmiðil fyrir alla snýst um þá hugmyndafræði að allir sitji við sama borð. Er það glamúrboðskapur?“ spyr Þorsteinn.
Þorsteinn bendir Sigríði Margréti á að gjaldmiðill hefur þríþætt hlutverk. „Hann er milliliður í viðskiptum. Hann geymir verðmæti. Og hann er mælikvarði á árangur efnahagslegrar starfsemi.
Evran uppfyllir þessi þrjú skilyrði.
Hvergi á vesturlöndum fyrirfinnst flóknara gjaldmiðlakerfi í einu landi. Er ekki nær lagi að kalla þetta fyrirkomulag samansafn patentlausna?“
Þorsteinn skrifar að í síðustu tvennum kjarasamningum hafi verið samið um mikla aðkomu ríkisins með útgjöldum og skattalækkunum en bendir á að þjóðarsáttarsamningarnir 1990 byggðust á aðgerðum í gengismálum
Þá bendir hann á að sú staðhæfing Sigríðar Margrétar að gjaldmiðlar séu ekki rót óstöðugleikans fari þvert gegn niðurstöðu okkar helstu sérfræðinga í peningahagfræði, Ásgeirs Jónssonar og Hersis Sigurgeirssonar, sem hafi komist að eftirfarandi niðurstöðu 2014:
„Þó svo að sveigjanlegt gengi eigi samkvæmt klassískum hagfræðikenningum að mýkja hagsveiflur, og gengið falli þegar illa árar fyrir þjóðarbúskapinn, er reyndin samt sem áður sú að frjáls gjaldeyrismarkaður er oftar en ekki uppspretta sveiflna fremur en mótvægi gegn þeim. Það stafar af því að gjaldeyrisvelta er mikil og oft ofsakennd og íslensk stjórnvöld geta aldrei haft nema mjög takmarkaða stjórn á gengisþróuninni.“
„Er þetta glamúrhagfræðikenning? Eða lýsing á hlutunum eins og þeir eru?“ spyr Þorsteinn að lokum.
Af kögunarhóli í heild má lesa hér.
