Það er í sjálfu sér umhugsunarvert að okrið á Íslandi skuli vera helsti bjargvættur íslenskrar ferðaþjónustu. Það kemur í veg fyrir að ferðamannastraumurinn hingað til lands verði innviðunum ofviða og eyðileggi orðspor greinarinnar um óspillta náttúru og einstaka upplifun í einu fámennasta landi heims.
Það er álit flestra sem gerst þekkja til þessa málaflokks að dýrtíðin á Íslandi haldi nú aftur af frekari ásókn útlendinga til Íslands. Þeim ofbýður hreinlega að borga þúsund krónur fyrir kaffibollann og tvö hundruð krónum betur fyrir lítið krossant með osti og skinku. Það á að heita næstum 2500 krónur fyrir smáræði á kaffihúsi. Það eru 17 evrur!
Og annað er eftir þessu, ekki síst hvað gistinguna varðar, en erlendir ferðamenn með meðaltekjur hafa ekki lengur efni á því að halla höfði sínu hérlendis yfir sumarmánuði, slík og þvílík sem verðbólgan er hlaupin í sængurfötin.
En kannski er þetta það sem þurfti til. Því það er ferðaþjónustunni hollt að hægja á sér eftir ævintýralegan uppgang frá því Eyjafjallajökull kom Íslandi svo eftirminnilega á kortið fyrir bráðum hálfum öðrum áratug, en línuritin hafa verið lóðrétt upp á við frá þeim tíma.
Það er engri atvinnugrein hollt að glíma við ofvöxt. Og allra síst þegar sú hin sama er jafn háð ógleymanlegri náttúruupplifun og gæðum verslunar og þjónustu og ferðaþjónustan er. Þá er viturlegt að uppbygging ferðamannastaða sé í eðlilegum takti við þann fjölda sem sækir þá heim. Og sú framkvæmd öll verður ekki svo auðveldlega hrist fram úr erminni, enda þarf að ganga hægt um paradísanna dyr, svo ekki séu unnin óafturkræf spjöll á helstu kenjum og undrum íslenskrar náttúru.
„ … það er ferðaþjónustunni hollt að hægja á sér eftir ævintýralegan uppgang frá því Eyjafjallajökull kom Íslandi svo eftirminnilega á kortið.“
Þá má heldur ekki gleyma því að það hefur gengið erfiðlega að manna greinina, sem að meginhluta notast við erlenda starfskrafta sem þekkja margir hverjir lítt til aðstæðna hér á landi. Og það er ekkert endilega góð auglýsing fyrir land og þjóð ef þeir sem spurðir eru um náttúru, menningu og sögu landsins, svo og sérstöðu þess að öðru leyti, kunna ekki einu sinni svarið á bjagaðri ensku sinni.
En ferðaþjónustan harmar samt sinn hlut um þessar mundir. Ofvöxturinn er ekki sá sami og áður. Það verður ekki lengur hægt að troðfylla þjónustuhúsin við Þingvelli, Geysi og Gullfoss í sumar, en þess í stað verða þau aðeins full.
En þetta er einmitt atvinnugreinin sem verður að kunna sé hóf, svo hún spilli ekki fyrir sjálfri sér með græðgi, slælegri þjónustu og fráhrindandi ferðamannamengun á fjölsóttustu áfangastöðunum.
Það mun hafa verið árið 1987 sem erlendir ferðamenn fóru í fyrsta skipti yfir hundrað þúsund á einu ári. Þeim hafði þá fjölgað um 16% á milli ára, úr rösklega 97 þúsund árið áður í rífa 113 þúsund árið eftir. Eftir Eyjafjallagosið 2011 streymdu 100 þúsund erlendir ferðamenn til Íslands í hverjum einasta sumarmánuði. Á síðasta ári voru gistinætur erlendra ferðamanna yfir 550 þúsund í maí, einum mánaða. Aukningin frá árinu áður var 26 prósent.
Náttúrunnar vegna verða landsmenn að kunna sér hóf í þessum efnum. Fyrir nú utan hitt að Ísland má ekki verða að kjánahrolli í augum útlendinga sem sjá ekki landið fyrir hnakkanum á næsta manni. Og það er ekki allt fengið, endalaust, með því að okra á útlendingum, og senda þá svo blanka heim.
