Þorsteinn Pálsson dregur upp dökka mynd af íslensku krónunni sem gjaldmiðli í pistli sínum Af kögunarhóli á Eyjunni í dag. . Hann bendir á að gjaldmiðill gegnir þríþættu hlutverki en íslenska krónan uppfyllir tæplega eitt af þremur skilyrðum til að teljast fullgildur gjaldmiðill.
Til að gjaldmiðill teljist gegna hlutverki sínu þarf eftirfarandi að gilda:
Óverðtryggða íslenska krónan sem Ásgeir Jónsson stýrir dugar ekki til að geyma verðmæti og er ekki mælikvarði á hagkvæmni í rekstri. Hana er hins vegar hægt að nota sem skiptimynt í daglegum viðskiptum en aðeins upp að vissu marki. Þorsteinn bendir á að um leið og fólk kemur til að mynda inn í bílaumboð á Íslandi gerast kaupin þar í erlendri mynt.
Bendir Þorsteinn á að evran, sem Christine Lagarde stýrir, uppfyllir hins vegar öll þessi þrjú skilyrði.
„Í síðustu viku neyddist Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri til að endurvekja hlutverk verðtryggðu krónunnar; tveimur árum eftir að hann taldi þjóðinni í trú um að hún hefði verið lögð til hinstu hvíldar. Verðtryggða krónan er í raun sérstakur gjaldmiðill. Enginn veit betur en seðlabankastjóri hvers kyns gallagripur hún er. Nærri má geta að það hafi verið þung spor að hljóðnemanum til að tilkynna þjóðinni að blása þyrfti lífi í þennan draug að nýju. Íslenskur hagfræðingur, sem starfar erlendis, Ólafur Margeirsson, skopaðist að seðlabankastjóra með því að staðhæfa að hagfræðingar á meginlandi Evrópu hefðu hlegið saman í kór ef Christine Lagarde bankastjóri Seðlabanka Evrópu hefði talað á sama veg.“
Þorsteinn tekur undir með Ólafi Margeirssyni:
„Trúlega er það rétt. Samanburðurinn er bara út í hött. Eðlilegra hefði verið að spyrja: Hvað hefði Christine Lagarde gert hefði hún setið í stól Ásgeirs Jónssonar og stjórnað krónunni en ekki evrunni? Hagfræðingar meginlandsins eru líklegri til að hafa sýnt henni samúð í þeirri stöðu fremur en að hafa hana að háði og spotti. Nær lagi væri að gera athugasemd við fyrirheit seðlabankastjóra um eilífan dvala verðtryggðu krónunnar. Þá talaði hann gegn betri vitund. Trúlega hefur það bara verið hugsað sem pólitísk hjálp í viðlögum fyrir ríkisstjórnina.“
Þorsteinn bendir á að vextir lækkuðu ekki hér á landi vegna góðrar hagstjórnar, heldur vegna þess að stórt flugfélag varð gjaldþrota með áhrifum á allt þjóðarbúið og kjarasamninga. Í framhaldinu stöðvaðist ferðaþjónustan vegna heimsfaraldurs. Að mati Þorsteins hefur þetta ekkert með hæfni seðlabankastjóra eða hjartalag hans að gera.
Það breyti ekki hinu að fátt er skiljanlegra en að forystumenn launþega reiðist þegar verðtryggða krónan er vakin af dvala.
Hann segir Vilhjálm Birgisson formann Starfsgreinasambandsins hafa hitt naglann á höfuðið þegar hann í grein í síðustu viku benti á þann mikla aðstöðumun í samfélaginu, sem þrískipt gjaldmiðlakerfi veldur.
„Þeir sem lakast eru settir búa við ófullkomnasta gjaldmiðilinn og þyngstu vaxtabyrðina. Þeir sem best eru settir búa í miklu hagstæðara vaxtaumhverfi og fá að nota mynt sem fullnægir því þríþætta hlutverki sem gjaldmiðlar eiga að þjóna. Þeir sem loka augunum fyrir þeim veruleika, sem formaður Starfsgreinasambandsins bendir á, geta ekki talað fyrir hugmyndafræði jafnra tækifæra. Yfirlýsing hans var uppreisn gegn ójöfnuði, sem óhjákvæmilega veldur viðvarandi óstöðugleika á vinnumarkaði.“
Þorsteinn segir óréttlæti þessa þrískipta peningakerfis endurspeglast vel í húsnæðismálunum nú um stundir, og hafi reyndar lengi gert.
Hann vitnar beint í níu ára gömul skrif hagfræðinganna Ásgeirs Jónssonar og Hersis Sigurgeirssonar:
„Íslendingar verða að horfast í augu við það að með lítinn gjaldmiðil er erfitt að lofa stöðugum kaupmætti, lágri verðbólgu og fyrirsjáanlegri greiðslubyrði húsnæðislána.“
Þorsteinn segir þorra Íslendinga horfist í augu við þennan veruleika í dag.
Eigendur hótelkeðjanna, frystihúsanna, togaranna, fiskeldisstöðvanna og orkuiðnaðarfyrirtækjanna þurfi hins vegar ekki að horfast í augu við veruleika heimilanna þegar þeir fjárfesta.
„Verkurinn er sá að það reynist þrautin þyngri að fá meirihlutann á Alþingi til að horfast í augu við þann veruleika misskiptingar, sem formaður Starfsgreinasambandsins er ósáttur við og hagfræðingar hafa lengi bent á.“
