Landsnet hefur sent frá sér spá um þróun eftirspurnar og framboðs á raforku hér á landi árin 2023-2060. Meðal þess sem fram kemur í spánni er að Landsnet telur að stefna íslenskra stjórnvalda um full orkuskipti muni við núverandi aðstæður nást í fyrsta lagi árið 2050, að því gefnu að takmarkanir verði ekki á orkuframboði. Í spánni kemur einnig fram að núgildandi áform um nýjar vantsafls- og jarðvarmavirkjanir dugi ekki ein og sér fyrir orkuskiptum.
Nauðsynlegt verði að nota til viðbótar nýja breytilega orkugjafa svo sem vindorkuver og sólarorkuver. Slíkum orkugjöfum fylgi óhjákvæmilega miklar sveiflur í orkuframleiðslu vegna breytileika vindstyrks og birtuskilyrða. Landsnet spáir því þess vegna að Íslendingar muni þurfa að venjast því að raforkuframboð verði breytilegt hér á landi.
Þessi spá Landsnets rímar nokkuð vel við það sem fram kom hjá Herði Arnarsyni, forstjóra Landsvirkjunar, þegar hann var gestur, fyrir skömmu í hlaðvarpinu Markaðurinn á Eyjunni. Hörður sagði í þættinum að orkuskortur væri yfirvofandi hér á landi vegna andstöðu við nýjar virkjanir.
Í spánni segir að vatnsorkuver muni gegna mikilvægu hlutverki í að tryggja jafnvægi milli notkunar og orkuvinnslu. Þau muni þó ekki duga til að mæta sveiflum og þess vegna muni notendur þurfa að aðlaga notkun að breytilegu framboði en á móti komi ný tækni við orkugeymslu og orkustýringu. Þess vegna sé mikilvægt að til staðar sé virkur og gagnsær viðskiptavettvangur fyrir orku.
Landsnet spáir því að strax á næstu tíu árum muni fara að bera á orkuskorti sem muni, með aukinni eftirspurn eftir orku, fara vaxandi eftir því sem á tímabilið sem spáin nær yfir líður. Þróun orkuskorts muni fara nokkuð eftir framgangi orkuskipta. Í spánni segir að skortur á umfram raforkuframboði muni ýta undir þessa þróun því án þess séu minni möguleikar á að bregðast við mimunandi aðstæðum á raforkumarkaði. Landsnet segir eðlilegt að hafa umfram framboð á raforkumarkaði til að stuðla að orkuöryggi.
Landsnet segir orkuskipti hér á landi ekki síst snúast um nýja orkugjafa í samgöngum sem hér á landi eru í dag að mestu leyti knúnar jarðefnaeldsneyti. Ódýrasta og hagkvæmasta lausnin í þeim efnum sé notkun svokallaðs rafeldsneytis. Við notkun á því þurfi ekki að gera miklar breytingar á þeim samgöngutækjum sem þegar séu til staðar sem komi sér ekki síst vel í stórum og dýrum tækjum eins og flugvélum og skipum. Sú stefna að skipta út öllu jarðefnaeldsneyti fyrir innlenda endurnýjanlega orkugjafa muni kalla á aukna raforkuframleiðslu. Hversu mikil þörfin verði fari þó eftir hraða orkuskiptanna og tækniþróun rafeldsneytis.
Samkvæmt spánni munu orkuskipti í samgöngum nást árið 2040 fyrir utan millilandaflug og skipasiglingar sem muni klára orkuskiptin árið 2050. Áætlað sé að orkuskipti í þessum flokkum nemi 73 prósent af heildar orkuskiptum.
Samkvæmt spánni mun raforkunotkun að loknum orkuskiptum árið 2050 hafa tvöfaldast frá árinu 2023 og á það við um bæði heimili og minni fyrirtæki og stórnotendur. Því er spáð að heildar raforkuþörf árið 2050, hér á landi, verði 42,4 terrawattstundir og því aukast um 21,8 terrawattstundir frá því sem nú er. Fram til ársins 2030 muni raforkuþörf hér á landi aukast um tæplega 2 terrawattstundir.
Landsnet segir að rúm 70 prósent af þessari miklu aukningu á orkuþörf fram til ársins 2050 skýrist af orkuskiptum og þá ekki síst þegar kemur að því að skipta út öllu jarðefnaeldsneyti í samgöngum. Hvernig sú þróun nákvæmlega verður muni þó ráðast talvert af tækniþróun og ef t.d. fleiri farartæki geti notað rafhlöður eða vetni en gert er ráð fyrir í spánni muni það létta á orkuþörfinni.
Vegna þessarar fyrirsjáanlegu aukningar á eftirspurn eftir orku segir Landsnet að til staðar þurfi að vera samsvarandi
orkuvinnsla. Ekki sé til staðar umfram framleiðslugeta í kerfinu þannig að aukinni eftirspurn þurfi að mestu leyti að mæta með nýrri orkuvinnslu. Áform um nýjar vatnsafls- og jarðvarmavirkjanir, sem nú séu í nýtingarflokki rammaáætlunar, ásamt vexti á núverandi virkjunum dugi ekki fyrir orkuskiptum. Til viðbótar við þau áform verði nauðsynlegt að nota nýja endurnýjanlega orkugjafa á borð við vindorku og til lengri tíma sólarorku.
Í spá Landsnets eru teknar með í reikninginn fyrirliggjandi áætlanir um orkuframleiðslu úr jarðvarma- og vantsaflsvirkjunum, auk vindorkuvera.
Í ljósi þessara áætlana á Landsnet von á að í kringum árið 2040 muni fara að skilja mjög á milli eftirspurnar eftir raforku og framboðs raforku. Það ár muni framleiðsla raforku ná hámarki og verða eftir það tæpar 29 terrawattstundir á ári fram til loka þess tímabils sem spá Landsnets tekur til, þ.e. ársins 2060. Landsnet spáir því að orkuþörfin árið 2040 verði 31,5 terrawattstundir og muni vaxa í 47 terrawattstundir árið 2060.
