Vilhjálmur Árnason, þingmaður Sjálfstæðisflokksins er fyrsti flutningsmaður þingsályktunartillögu sem lögð hefur verið fram á Alþingi. Kveður tillagan á um að Alþingi álykti að fela heilbrigðisráðherra, í samstarfi við aðra ráðherra er málið snertir, að undirbúa og leggja til nauðsynlegar breytingar, hvort sem er á lögum, reglugerðum eða með öðrum hætti, sem heimila rannsóknir og tilraunir með hugvíkkandi efnið sílósíbín í geðlækningaskyni og skapa skýra umgjörð fyrir sérhæfða meðferðaraðila um notkun efnisins í þeim tilgangi. Tillögur ráðherra liggi fyrir eigi síðar en á vorþingi 2024.
Meðflutningsmenn að tillögunni eru Jón Gunnarsson, samflokksmaður Vilhjálms og þingmenn Flokks fólksins þau Jakob Frímann Magnússon, Inga Sæland, Ásthildur Lóa Þórsdóttir og Guðmundur Ingi Kristinsson.
Í greinargerð með tillögunni segir að hún hafi verið lögð fram á síðasta þingi og sé nú lögð fram óbreytt.
Í greinargerðinni segir enn fremur að markmið tillögunnar sé að Ísland verði leiðandi í rannsóknum á gagnsemi hugvíkkandi efna í geðlækningaskyni, en alþjóðlegar rannsóknir bendi til þess að umrædd efni geti valdið straumhvörfum í meðhöndlun geðraskana. Markmið tillögunnar er jafnframt að rannsóknir og tilraunir með hugvíkkandi efni í geðlækningaskyni verði alfarið í höndum fagfólks í heilbrigðisþjónustu.
Jafnframt kemur fram í greinargerðinni að hugvíkkandi efni á borð við sílósíbín (psilocybin), sem er virka efnið í um 250 mismunandi sveppategundum, falli í dag undir skilgreiningu 1. mgr. 2. gr. laga nr. 65/1974, um ávana- og fíkniefni, og sé varsla slíkra efna þar af leiðandi óheimil. Síðustu ár hafi rannsóknum á hugvíkkandi efnum, sér í lagi sílósíbíni, fleygt fram samhliða aukinni notkun efnanna.
Fordómar gagnvart notkun efnisins séu þó töluverðir og brýnt sé að vinna á þeim bug svo að unnt sé að stunda frekari og útbreiddari rannsóknir á efninu.
Í greinargerðinni er vitnað til ýmissa rannsókna og fræðimanna sem gefa til kynna að hugvíkkandi efni geti verið gagnleg í baráttunni við geðræn veikindi. Meðal annars er vitnað til rannsóknar sem gerð var af fræðimönnum við læknadeild Johns Hopkins-háskóla sem bendi til þess að hægt sé að draga verulega úr alvarlegum einkennum þunglyndis með notkun sílósíbíns. Einnig er vísað til rannsóknar fræðimanna við New York-háskóla (NYU) sem bendi til þess að notkun efnisins við meðferð vegna áfallastreituröskunar og annarrar úrvinnslu áfalla geti verið gagnleg. Þá bendi niðurstöður klínískrar rannsóknar, sem greint var frá í JAMA, tímariti bandarísku læknasamtakanna, árið 2022 til að sílósíbín skili árangri við að hjálpa ofdrykkjufólki að draga úr áfengisneyslu eða hætta alfarið.
Í lok greinargerðarinnar segir:
„Flutningsmenn tillögunnar telja brýnt að rannsóknir á notkun sílósíbíns í geðlækningaskyni verði alfarið framkvæmdar á vegum fagfólks og að kannað verði til þrautar hvort efnið geti valdið þeim straumhvörfum í geðlækningum sem ýmsir fræðimenn hafa boðað. Ávinningurinn gæti orðið verulegur, ekki síst á Íslandi þar sem um 60.000 einstaklingar glíma við geðræn vandamál. Geðlyfjanotkun á Íslandi hefur rúmlega tvöfaldast á síðustu 15 árum. Árið 2005 var 627 skömmtum af geðlyfjum ávísað á hverja 100.000 íbúa, en árið 2020 voru skammtarnir orðnir 1.317. Talið er að hefðbundin þunglyndislyf gagnist ekki í um þriðjungi tilfella.“
