Vilhjálmur Bjarnason, fyrrverandi alþingismaður, fer hörðum orðum um ástandið á ÍL-sjóði, sem áður hét Íbúðalánasjóður, í grein í Morgunblaðinu í dag. Í Facebook-færslu þar sem Vilhjálmur deilir greininni, segir hann: „Í dag fjalla ég um Íbúðalánasjóð og allan þann glæp gegn þjóðinni.“

Vilhjálmur rekur þá sögu þegar lánshlutfall var hækkað mikið til að uppfylla loforð stjórnmálamanna, bankar tóku að veita lán á betri kjörum og því greiddu fjölmargir upp lán sín hjá Íbúðalánasjóði og skiptu yfir í bankalán. Þar með varð sjóðurinn af vaxtatekjum og eiginfjárstaðan varð neikvæð:

„Árið 2004 var önn­ur snilli á ferð á íbúðalána­markaði. Íbúðalána­sjóður skipti út út­gefn­um skulda­bréf­um sín­um, „hús­bréf­um“, og lét lán­tak­end­ur hafa „íbúðabréf“ í þeirra stað. Meg­in­mun­ur á „íbúðabréf­um“ og „hús­bréf­um“ var sá að „íbúðabréf­in“ voru ekki innkall­an­leg.

Það er meg­in­at­riði í samn­inga­rétti að samn­ing skal rækja, meðal ann­ars lána­samn­inga. Lána­samn­ing­ur til 40 ára með föst­um vöxt­um skal halda í 40 ár, hvort sem lán­taka lík­ar bet­ur eða verr, jafn­vel þótt láns­kjör séu hon­um óhag­stæð, „pacta sunt servanda“.

Nú átti að lána og leysa hvurs manns vanda. Lána­hlut­föll hækkuðu og lánað sem aldrei fyrr.

Þá kom upp nýtt vanda­mál. Bank­ar hófu lán­veit­ing­ar og yf­ir­buðu Íbúðalána­sjóð.

Helstu sam­keppni­s­tæki banka og spari­sjóða á íbúðalána­markaði voru:

• Vext­ir, sem voru lægri en út­lána­vext­ir Íbúðalána­sjóðs

• Hátt láns­hlut­fall

• Ekk­ert há­mark láns­fjár­hæðar

• Inn­lánsviðskipti lán­taka“

Vilhjálmur bendir á að á síðari hluta ársins 2004 hafi uppgreiðslur að frádregnum nýjum lánum hjá sjóðnum numið 68,8 milljörðum. Staða ÍL-sjóðs í dag er sú að eigið fé sjóðsins er neikvætt um 197 milljarða. Ríkisábyrgð er á sjóðnum. Vilhjálmur spyr hvort lífeyrisþegar í landinu eigi að bera þennan skaða:

„Er það eðli­legt að líf­eyr­isþegar í land­inu beri þann skaða sem kosn­ingalof­orð stjórn­mála­flokka hafa í för með sér? Sér í lagi þegar lof­orðin hafa ekki fengið þing­lega meðferð? Það er dá­lítið ódýr lausn. Það að lán­taki breyti láns­kjör­um sér í vil á lang­tíma­samn­ingi eru ekki eðli­leg­ir viðskipta­hætt­ir. Sér­stak­lega þegar lán­veit­andi á að vera í góðri trú, án þess að und­ir­ferli sé að baki.“

Vilhjálmur skefur ekki utan að því er hann lýsir áliti sínu á því framferði stjórnmálamanna að beita óraunhæfum loforðum til að ná kosningu. Þau spjót standa á Framsóknarflokknum sem lofaði 90% lánshlutfalli íbúðalána í kosningabaráttunni árið 2003. Vilhjálmur segir fólk vera of saklaust til að skilja eðli stjórnmálamanna:

„Það er allra verst að lýðsleikj­ur skuli kom­ast upp með skrum og lof­orð út yfir alla skyn­semi og nái kosn­ingu. Það að þeim sem vara við skuli út­skúfað og þurfa að greiða að lok­um er út úr öllu rétt­læti.

Þegar stjórn­ar­herr­ar stjórna illa er eðli­legt að kjós­end­ur borgi. Fólk hef­ur ekki ímynd­un­ar­afl til að skilja stjórn­mála­menn. Fólk er of sak­laust.“