Í frétt Kjarnans nýliðna helgi um stóraukið eigið fé Íslendinga kom fram að 73% af eignum okkar væri bundið í fasteignum. Á mannamáli þýðir þetta einfaldlega að megin þorri sparifjár Íslendinga er, sem fyrr, steypa og landið undir henni.
Íbúðarhúsnæði til einkanota og í minna mæli sumarbústaðir og aðrar fasteignir, eru þannig sparibaukur Íslendinga. Þessum fasteignum, sparibauknum, þarf að viðhalda ætli eigandinn að halda í verðmæti eignarinnar og njóta verðhækkana á þeim til fulls.
Undanfarin misseri hefur ríkið haldið úti skattaendurgreiðsluskema sem það hefur kallað „Allir vinna.“ Þar er eigendum fasteigna gefinn kostur á 60% endurgreiðslu á greiddum virðisaukaskatti af vinnu iðnaðarmanna. Eftir stendur að fasteignaeigendur greiða fullan virðisaukaskatt af efniskostnaði við viðhald á fasteign sinni.
Hluti af Covid aðgerðum ríkisstjórnarinnar var að breikka gildissvið „Allir vinna“ þannig að það taki einnig til sumarbústaða, annarra fasteigna og bifreiða auk þess sem að endurgreiðsluhlutfallið var fært tímabundið upp í 100% af vinnu iðnaðarmanna. Þessi útvíkkun var nýverið framlengd og gildir nú til 1. september á þessu ári.
Tilgangur og réttlætingin fyrir þessari tilteknu tegund endurgreiðslu á virðisaukaskatti var og er a) að koma hjólum atvinnulífsins aftur af stað, b) að sporna frekar við svartri atvinnustarfsemi. Átakið var gott, þarft og vel réttlætanlegt, en nú þarf að ganga ennþá lengra og af öðrum ástæðum.
Virðisaukaskattur er í eðli sínu neysluskattur. Fasteignir á Íslandi, eins og lýst var í frétt Kjarnans, er miklu meira en þak yfir höfuðið. Þær eru sparibaukurinn okkar. Fjárfesting. Ekki neysla.
Að greiða virðisaukaskatt af efni, vörum og vinnu vegna viðhalds eða nýbygginga fasteignar í eigu einstaklinga er ekkert annað en skattur á sparibauk þjóðarinnar, og hann hærri en fjármagnstekjuskattur. Hvergi annars staðar í kerfinu er sparnaður Íslendinga skattlagður með viðlíka hætti. Peningurinn er skattlagður þegar hann fer inn í sparibaukinn og svo þegar hann kemur út úr honum aftur, með milliskattlagningu ef sparibaukurinn skyldi færast til ættingja í formi arfs í millitíðinni.
Dæmi: Þú tekur baðherbergið í gegn í íbúðinni þinni. Það kostar milljón. Um 200 þúsund af því er virðisaukaskattur. Svo nýtir þú vinnu iðnaðarmanna fyrir aðra milljón. 200 þúsund af því eru líka skattur. Þá ertu búinn að borga 400 þúsund í skatt, en færð 60% endurgreitt af vinnunni. Eftir stendur þá 320 þúsund. Verðmat íbúðarinnar hækkar svo um milljón vegna framkvæmdanna sem eigandinn fær í vasann þegar hann selur – en þá vill ríkið fá 20% af þeirri hækkun til sín í formi fjármagnstekjuskatts, þó tekinn hafi verið 24% skattur af efninu og 14% af vinnunni (að teknu tilliti til 60% endurgreiðslunnar) sem orsökuðu þessa milljón krónu hækkun til að byrja með. Einstaklingur sem setur tvær milljónir í viðhald fasteignar og fær eina milljón af því til baka í formi hækkaðs íbúðarverðs þarf þá að greiða samtals 520 þúsund í skatt af allri æfingunni.
Þannig rukkar ríkið skatt af fasteignum og viðhaldi þeirra bæði eins og um fjárfestingu sé að ræða, og neysla. Það er auðvitað ríkinu líkt, en alls ekki sanngjarnt. Svona skattpíning er sjálfsagt ekki til þess fallin að hvetja eigendur fasteigna til þess að hugsa vel um eignir sínar, þó slíkt sé beinlínis bundið i lög.
Nú er því lag að hætta að kalla þessa sjálfsögðu skattaundanþágu „átak“ og festa það varanlega í sessi að ekki sé innheimtur virðisaukaskattur af viðhaldi á sparibauki Íslendinga. Efniskaup og vinna hönnuða og verktaka við fasteignir í eigu einstaklinga ætti að vera með öllu laus við allan virðisaukaskatt, að eilífu, alltaf.
Fordæmið er til staðar og Skatturinn tilbúinn með útfærsluna og eyðublöðin. Það er engin afsökun.
