Bjarni Benediktsson, fjármálaráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins, segir ekki ástæðu til að hafa áhyggur af orðspori Íslands, vegna dóms Mannréttindadómstóls Evróu í dag.

Þar komst 17 manna yfirdómur MDE að samhljóða niðurstöðu um að ekki hefði verið staðið rétt að skipun fjögurra dómara við Landsrétt, er  Sigríður Andersen, þáverandi dómsmálaráðherra, ákvað að fara á skjön við álit hæfisnefndar og bæta við á lista hæfra umsækjenda fjórum nöfnum sem nefndin mælti ekki með.

Síðar var dómi Landsréttar yfir manni sem hafði framið umferðarlagabrot áfrýjað til MDE á þeim forsendum að dómurinn hefði ekki verið löglega skipaður. MDE féllst á það með áliti sínu og yfirdómur MDE hefur nú staðfest það álit.

Hörð viðbrögð og stór orð hafa einkennt umfjöllun hérlendis í dag vegna þessarar niðurstöðu. Þar er Bjarni Benediktsson ekki sammála en hann hefur birt eftirfarandi yfirlýsingu á Facebook um málið. Segir hann að margir líti framhjá aðalatriðum málsins sem er sá að MDE hafnaði bótakröfu ökumannsins og dómur Hæstaréttar í málinu standi óraskaður.

Helstu lagalegu álitamálum að íslenskum rétti hafði þegar verið svarað af Hæstarétti Íslands.

Annars vegar í málum sem vörðuðu skaðabótaskyldu ríkisins gagnvart umsækjendum um stöðu dómara við Landsrétt. Hins vegar hafði verið dæmt um það, hvort skipan tiltekinna dómara sem ekki voru á lista hæfnisnefndar um 15 hæfustu, hefði áhrif á niðurstöður þeirra mála, sem þeir höfðu dæmt. Um það atriði sagði Hæstiréttur Íslands í maí 2018:

,,Er að þessu öllu virtu ekki næg ástæða til að draga á réttmætan hátt í efa að ákærði hafi, þrátt fyrir annmarka á málsmeðferð dómsmálaráðherra, fengið notið í Landsrétti réttlátrar meðferðar máls síns fyrir óháðum og óhlutdrægum dómendum.“

Hæstiréttur Íslands, æðsti dómstóll landsins, hefur þannig komist að skýrri niðurstöðu um þetta mikilvæga álitamál. Fyrirfram var ljóst að þetta gat ekki breyst með dómi MDE því dómendur á Íslandi skulu í embættisverkum sínum fara einungis eftir lögunum, líkt og segir í stjórnarskránni. Niðurstöður MDE eru ekki bindandi, ganga ekki framar íslenskum lögum.

Reyndar hefur fyrir minn smekk of lítið verið fjallað um inntak þeirrar þjóðréttarlegu skuldbindingar sem felst í aðild Íslands að MSE. Í dóminum er komið aðeins inn á þetta atriði og bent á að ríki skuli, eftir atvikum, gera ráðstafanir til að bæta úr ágöllum í samræmi við niðurstöður dómsins.

Í þessu tilviki sýnist mér, í þessu samhengi, ekki þurfa að gera neinar sérstakar ráðstafanir, m.a. vegna þess að þessi lög, þetta fyrirkomulag við skipan Landsréttar, var einskiptis atburður. Þó er sjálfsagt að dómsmálaráðuneytið leggi á þetta mat og bregðist við ef ástæða þykir til. Það breytir ekki hinu að ekkert fær haggað niðurstöðu Hæstaréttar sem rakin er að framan.

Í pólitískum átökum um skipan Landsréttar gleymist oft að ræða málið sjálft. Kannski gleymist það ekki. Það hreinlega hentar ekki málstað sumra að ræða málefnalega um niðurstöðuna. Þetta er augljóst af upphrópunum nokkurra úr stjórnarandstöðunni í dag.

Það eru óumdeild grundvallarréttindi í lýðræðisþjóðfélagi að geta látið reyna á lagalega stöðu sína fyrir hlutlausum dómstólum. Í þessu tiltekna máli vildi einstaklingur, sem dæmdur hafði verið fyrir ölvunarakstur, og reyndar játað brot sitt, spyrja dómstólana hvort hann hefði fengið að njóta þeirra grundvallarréttinda sem honum erum tryggð í stjórnarskrá og við Íslendingar höfum skuldbundið okkur til að fylgja að þjóðarrétti.

Í málinu var látið reyna á það, hvort annmarkar við skipan Landsdóms hefðu mögulega áhrif á réttarstöðu hins dæmda. Hvort hann ætti rétt á ómerkingu dómsins. Til vara krafðist hann sýknu, þótt hann hefði játað brot sitt.

Málið tapaðist í Hæstarétti.

Og í dag var bótakröfu hans hafnað af MDE.

Ekki verður því annað séð en að staða hans sé, eftir alla þessa málsmeðferð, hin sama og eftir dóm Landsréttar.

Dómur Landsréttar stendur óraskaður. Í því er ekkert óvænt. Það lá fyrir strax í maí 2018. Og í dag varð ljóst að engar bætur verða greiddar.