Jón Steinar Gunnlaugsson skrifar:
Í sjónvarpsþættinum Silfrinu í RÚV um síðustu helgi var Heiðrún Lind Marteinsdóttir lögfræðingur meðal viðmælenda, en hún er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi. Í þættinum nefndi hún að Hæstiréttur hefði á undanförnum misserum fellt refsidóma yfir bankamönnum á þeim grundvelli að þeir hefðu gerst sekir um umboðssvik, sem er auðgunarbrot samkvæmt almennum hegningarlögum. Þetta hefði rétturinn gert án þess að sannaður væri auðgunartilgangur sakborninga.
Í stað tilgangs til auðgunar hefði rétturinn talið nóg til sakfellingar, að þeir hefðu valdið viðkomandi banka áhættu á að verða fyrir tjóni vegna lánveitinga til aðila sem ekki hefðu verið líklegir til að endurgreiða lánin. Taldi hún að þetta væri áhyggjuefni fyrir bankamenn nú þegar ráðgert er að bankar veiti fyrirtækjum í erfiðleikum svonefnd brúarlán.
Fyllsta ástæða er til að benda á þetta við þær aðstæður sem nú eru uppi, þegar ríkisvaldið hvetur banka til að veita fyrirtækjum lán, þó að víst megi telja að lántökum verði ekki unnt að endurgreiða mörg þeirra. Menn geta svo sem velt því fyrir sér hvort dómar Hæstaréttar í hrunmálum, sem Heiðrún Lind vísaði til, hafi verið einnota. Þeim hafi einungis verið ætlað að gilda um lánveitingar banka fyrir hrun en sambærilegir dómar verði ekki framar upp kveðnir.
Það var hins vegar undarlegt að sjá viðtal á Mbl.is s.l. mánudag, þar sem ágætur lögfræðingur, Jón Þór Ólason, sagði að ummæli Heiðrúnar um málefnið væru „lögfræðilega röng og beint óskiljanleg“. Virtist hann gefa í skyn að dómar Hæstaréttar í þessum málum hefðu verið góðar og gildar lögfræðilegar úrlausnir. Farið hefði fram heildarmat í hverju máli, sem ættu að geta falið í sér leiðbeiningar um hver skilyrði væru til refsingar fyrir umboðssvik.
Ekki kom fram í viðtalinu hvaða atriði það væru sem koma ættu við sögu í slíku mati, enda á ég ekki von á að Jón geti skýrt það frekar en aðrir. Kjarni málsins er sá að samkvæmt almennum hegningarlögum þarf að sanna auðgunarásetning á sakborning til þess að honum verði refsað fyrir umboðssvik. Í þeim dómum sem Heiðrún vísaði til var því hvergi einu sinni haldið fram að slík sönnun hefði verið færð fram í málunum. Þess vegna átti einfaldlega að sýkna sakborningana.
Það var auðvitað þarft verk hjá henni að nefna þessa dómaframkvæmd til sögunar þegar nú er fjallað um hvatningu ríkisins til banka um að veita lán sem ekki munu fást endurgreidd. Hafi hún þökk fyrir.
