Embætti landlæknis í samvinnu við Rannsóknastofu í næringarfræði við Háskóla Íslands eru um þessar mundir að hefja landskönnun á mataræði og neysluvenjum landsmanna. Um tvö þúsund manns á aldrinum 18-80 ára geta átt von á bréfi með beiðni um þátttöku. Könnunin fer þannig fram að haft verður samband við þátttakendur símleiðis og spurt um mataræði og neysluvenjur, samkvæmt vef Embættis landlæknis.
Tilgangur könnunarinnar er að fylgjast með mataræði þjóðarinnar, þróun þess og breytingum. Hliðstæð könnun var síðast framkvæmd 2010-2011 en ástæða er til að ætla að breytingar hafi átt sér stað á mataræðinu frá þeim tíma. Mjög mikilvægt er að kanna mataræðið reglubundið. Reiknað er með að könnunin standi yfir í um það bil ár.
„Heilsa hverrar þjóðar ræðst að miklu leyti af lifnaðarháttum og er mataræði þar einn af áhrifamestu þáttum. Niðurstöður könnunarinnar munu því nýtast við lýðheilsustarf, áhættumat vegna matvælaöryggis, við neytendavernd og í stefnumótun stjórnvalda. Almenn þátttaka og velvilji fólks hefur mikið að segja til að sem réttust mynd fáist af fæðuvenjum allra aldurshópa karla og kvenna, hvort sem er í sveitum, bæjum eða borg. Því vilja skipuleggjendur könnunarinnar hvetja alla, sem haft verður samband við, til þátttöku og að stuðla þannig að því að lýðheilsustarf á sviði næringar verði byggt á traustum og góðum upplýsingum um mataræði og neysluvenjur þjóðarinnar,“
segir í tilkynningu.
Í síðustu könnun kom í ljós að 59% þjóðarinnar á aldrinum 18-80 voru yfir kjörþyngd og þar af voru 21% flokkaðir sem offitusjúklingar.
Voru tveir þriðju karlanna yfir kjörþyngd og um helmingur kvennanna samkvæmt skilgreiningum frá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni. Ofþyngd og offita voru algengust í aldurshópnum 61-80 ára. Fleiri konur en karlar gáfu upp þyngd sem var innan ákjósanlegra marka og var það í samræmi við niðurstöður Hjartaverndar sem byggjast á vigtun og mælingu á hæð Reykvíkinga.
Eins sýndu niðurstöður úr könnuninni Heilsa og líðan, sem Lýðheilsustöð stóð fyrir árið 2007, að offita og ofþyngd var algengari meðal karla en kvenna. Borið saman við niðurstöður frá árinu 2002 hefur hlutfall of feitra karla, sem eru með BMI > 30 kg/m2 , hækkað úr 13,2% í 22,7% og meðal kvenna hefur hlutfallið hækkað úr 13,1% í 19,3%.
Hlutfall þeirra sem eru í kjörþyngd er hæst meðal 18-30 ára kvenna, en samt sem áður eru 38% þeirra yfir kjörþyngd. Undirþyngd er hins vegar algengust í þeirra hópi, eða ríflega 4%.
Nær helmingur þátttakenda sagðist vera ósáttur við eigin líkamsþyngd. Fleiri konur en karlar voru ósáttar við eigin þyngd þrátt fyrir að þær séu frekar í kjörþyngd.
Það er athyglisvert að 45% kvenna á aldrinum 18-30 ára vildu vera grennri þótt aðeins 38% þeirra séu yfir kjörþyngd. Hjá körlum á öllum aldri er þessu öfugt farið, 67% þeirra eru yfir kjörþyngd en aðeins 40% þeirra vill grennast.
Það er ekki algengt að þátttakendur vilji þyngjast nema þá helst karlar í aldurshópnum 18-30 ára, 9% þeirra sögðust vilja þyngjast, þó er aðeins 1,5% þeirra undir kjörþyngd. Þegar spurt var um megrun kom í ljós að þriðjungur kvenna hafði reynt að grennast síðastliðið ár(2010) og tæplega helmingur kvenna á aldrinum 18-30 ára. Fimmtungur karla hafði reynt að grennast eða farið í megrun síðastliðið ár. Þessar tölur voru mjög svipaðar og þær voru árið 2002.
Af gefnu tilefni, í forvarnarskyni, má rifja upp atriði frá Monty Python grínhópnum sem fjallaði um offitu og ofát með eftirfarandi hætti: