Benedikt Jóhannesson, fyrrverandi fjármálaráðherra og formaður Viðreisnar, vekur athygli á upplýsingum sem fram koma í bók fyrrverandi seðlabankastjóra Íslands, norðmannsins Sveins Haralds Øygards, sem gegndi starfinu í fáeina mánuði árið 2009 eftir að Davíð Oddssyni var gert að hætta af Jóhönnu Sigurðardóttur.

Benedikt nefnir að meðan bankarnir fengu ekki fyrirgreiðslu erlendis hafi Seðlabanki Íslands lánað þeim hundruð milljarða króna gegn léttvægum veðum, milljarða sem studdu við útrásina.

Haft er eftir norskum bankamanni í bók Øygard, að seðlabankafjármögnun eigi aðeins að nota í neyð og til skamms tíma. Það gangi ekki að að nota hana til að fjármagna vöxt viðskiptabankanna. Bankarnir beri vissulega stærstu ábyrgðina, en Seðlabankinn og Fjármálaeftirlitið hefðu átt að vita betur.

„Í Seðlabankanum vissu auðvitað sumir í hvað stefndi, en óttuðust að valda kreppu með því að benda á það óumflýjanlega. Á meðan stækkaði bólan.“

Sagan endurskrifuð af aðalleikendum

Benedikt segir að Øygard geri sér grein fyrir því að barátta aðalleikarana í hruninu snúist nú um að breyta fortíðinni og vitnar í orð hans:

„Enn þann dag í dag eru margir sem komu við sögu, bankamenn og stjórnmálamenn, að ráða til sín sagnfræðinga til að segja sögur sínar og móta frásögnina af atburðunum. Ýmist greiða þeir þeim sjálfir eða skattgreiðendur eru látnir blæða. Aðrir skrifa bara bækur.“

Varaði Davíð við

Í bókinni er einnig vitnað í sænskan seðlabankastjóra sem varaði Davíð Oddsson við þróuninni í aðdraganda hrunsins. Sagði sá sænski við Davíð í veiðiferð hér á landi sumarið 2006, að eitthvað væri að íslensku bönkunum. Hann hefði reynslu af slíkri þróun í Svíþjóð og bauð Davíð að hringja og ræða málin:

„Þetta hlaut að enda með ósköpum. Ég fór að senda æ fleiri sérfræðinga til Íslands. Þeir skoðuðu höfuðstól og eignarhald bankanna en þeir gátu ekki útskýrt hvaðan þeim bærist fjármagn til þess að halda áfram að vaxa.“

Ekki virðist Davíð hafa tekið ráðleggingum þess sænska, því lán seðlabankans til viðskiptabankanna þriggja stórhækkuðu frá og með árinu 2005 og fram til hrunsins:

„Bankinn sat uppi með innistæðulaus ástarbréfin eins og svikinn elskhugi og þjóðin fékk skellinn,“ segir Benedikt. „Seðlabanki Evrópu hafði líka tekið grandalaus við þessum tryggu bréfum, en í mars 2008 lokaði Jean Claude Tricet, þáverandi seðlabankastjóri Evrópu, á viðskiptin. Seðlabanki Íslands hélt áfram sinni starfsemi fram að hruni. Øygard segir: „Annar seðlabankanna tveggja varð ekki fyrir neinu tjóni. Hinn varð að endurfjármagna.“

Davíð stærsti útrásarvíkingurinn ?

Björn Leví Gunnarsson, þingmaður Pírata, vekur athygli á skrifum Benedikts um bók Øygards og segir um þau:

„Var Davíð Oddsson aðal útrásarvíkingurinn fyrir hrunið? Þetta útskýrir amk. hrunlánið sem tilraun til þess að bjarga eigin klúðri.“