Tilkynnt verður um hver hreppir Friðarverðlaun Nóbels þann 11. október næstkomandi í Osló. Tilnefningarnar eru alls 301 og er Norðurskautsráðið sagt vera meðal þeirra sem þykja einna líklegustu sigurvegararnir, en ekki er gefið upp hverjir eru tilnefndir, né hverjir tilnefna, fyrr en að 50 árum liðnum. Af tilnefningunum eru 223 einstaklingar og 78 samtök samkvæmt heimasíðu Nóbel-nefndarinnar. Frá þessu er greint á norska vefmiðlinum North High News.
Norðurskautsráðið er talið hafa stuðlað að friði og stöðugleika á svæðinu hingað til þrátt fyrir stríð og óstöðuleika annarsstaðar í heiminum. Ísland tók við formennsku í ráðinu í fyrra af Finnlandi til tveggja ára. Loftslagsmál, grænar orkulausnir, málefni hafsins og fólkið og samfélög á norðurslóðum eru helstu stefnumál Íslands í ráðinu.
Hinsvegar er ljóst að hitnað hefur í kolunum á síðustu misserum þar sem Bandaríkin, Rússland og Kína vilja öll veg sinn sem mestan á svæðinu, en vegna bráðnunar jökla opnast ný siglingaleið frá Asíu til Evrópu sem styttir flutninga töluvert.
Í fyrra gerðist það í fyrsta skipti að aðildarþjóðirnar náðu ekki saman um sameiginlega yfirlýsingu við lok formennsku ríkis í ráðinu, eins og tíðkast hafði þangað til. Ástæðan var að Íslandsvinurinn Mike Pompeo, varaforseti Bandaríkjanna, neitaði aðskrifa undir þar sem minnst var á loftslagsbreytingar.
Samkvæmt veðbönkum er hin 16 ára Greta Thunberg frá Svíþjóð líklegust til að hreppa verðlaunin fyrir baráttu sína gegn hamfarahlýnun.
Norðurskautsráðið var stofnað árið 1996 sem vettvangur samstarfs um sjálfbæra þróun á norðurslóðum, með virkri þátttöku frumbyggja á svæðinu. Ráðið hefur fest sig í sessi sem mikilvægur samstarfsvettvangur um málefni sjálfbærrar þróunar á svæðinu. Í Norðurskautsráðinu koma saman annað hvert ár utanríkisráðherrar aðildarríkjanna og veita leiðsögn um starfsemi ráðsins. Þess á milli sinnir nefnd embættismanna sem jafnan koma frá utanríkisráðuneytum aðildarríkjanna þessu hlutverki.
Aðildarríki ráðsins eru átta: Bandaríkin, Finnland, Ísland, Kanada, Konungsríkið Danmörk, Noregur, Rússland og Svíþjóð. Auk þess eiga sex samtök frumbyggja á norðurslóðum sæti í ráðinu: Alþjóðasamtök Alúta, Norðurslóðaráð Aþabaska, Heimskautaráð Inúíta, Alþjóðaráð Gwich‘in-frumbyggja, Samtök rússneskra frumbyggjaþjóða norðursins og Samaráðið. Þrettán ríki eiga áheyrnaraðild að ráðinu, sem og á þriðja tug alþjóðlegra stofnana og frjálsra félagasamtaka.
Starf Norðurskautsráðsins fer að miklu leyti fram innan sex vinnuhópa sem hafa lagt umtalsvert til aukinnar þekkingar á umhverfi, lífríki og samfélögum á norðurslóðum. Þar er jafnframt lagður grundvöllur að stefnumarkandi ráðgjöf. Starf vinnuhópanna snýr að aðgerðum gegn mengun (ACAP), umhverfisvöktun og -mati (AMAP), vörnum og viðbúnaði vegna umhverfisvár (EPPR), lífríkisvernd (CAFF), verndun hafsvæða (PAME) og ýmsu er varðar lífsskilyrði fólks á norðurslóðum (SDWG). Auk vinnuhópa Norðurskautsráðsins eru á hverjum tíma starfræktir tímabundnir starfshópar sem vinna að skýrt skilgreindum verkefnum fyrir Norðurskautsráðið.
Flest ráðuneyti og fjölmargar stofnanir á Íslandi taka þátt í starfsemi Norðurskautsráðsins fyrir Íslands hönd og fer það starf að langmestu leyti fram í vinnu- og starfshópum ráðsins. Sem dæmi má nefna að umhverfisráðuneytið og Umhverfisstofnun sinna starfi er snýr að umhverfis- og mengunarvöktun og verndum hafsvæða, Náttúrufræðistofnun annast mál er snúa að lífríki á norðurslóðum, samgönguráðuneytið og Samgöngustofa fást m.a. við siglingar í norðurhöfum og Veðurstofan hefur tekið þátt í samstarfi sem snýr að veðurfari, ís og snjóalögum á svæðinu. Þá taka háskólar á Íslandi virkan þátt í margvíslegu starfi er snýr að málefnum norðurslóða.
Skrifstofur vinnuhóps um verndun lífríkis (CAFF) og vinnuhóps um verndum hafsvæða (PAME) eru á Akureyri. Staðsetningin er í samræmi við norðurslóðastefnu Íslands þar sem áhersla er lögð á að hluti af starfsemi Norðurskautsráðsins fari fram á Íslandi.
Þrír lagalega bindandi samningar hafa verið gerðir á vettvangi Norðurskautsráðsins: Um leit og björgun, um varnir gegn olíumengun, og um eflingu alþjóðlegrar vísindasamvinnu.
Norðurskautsríkin skiptast á formennsku í ráðinu til tveggja ára í senn. Ísland gegnir því hlutverki í annað sinn frá vori 2019, en formennskutímabilinu lýkur með ráðherrafundi í Reykjavík í maí 2021. Samfara formennsku í Norðurskautsráðinu gegnir Ísland formennsku í strandgæsluráði norðurslóða og Efnahagsráði norðurslóða á sama tímabili.
