Í gær voru ný lög um kynrænt sjálfræði samþykkt á Alþingi. Samtökin ‘78, Trans Ísland og Intersex Ísland fagna lögunum af „öllu hjarta, enda fela þau í sér ákaflega mikilvæga réttarbót fyrir trans og intersex fólk á Íslandi. Við gleðjumst yfir því að umræðan sem fram hefur farið á Alþingi, bæði á vettvangi allsherjar- og menntamálanefndar sem og á þingfundum, hefur að mestu verið málefnaleg og góð,“ segir á heimasíðu Trans Íslands, stuðnings- og baráttusamtaka fyrir trans fólk á Íslandi.
En hvað þýða lögin og hvað mun breytast?
Meginbreytingarnar sem í lögunum felast eru tvær: Sú fyrri er hlutlaus kynskráning, þ.e. að hægt verður að skrá sig sem hvorki karl né konu – táknað með X á skilríkjum.
Seinni meginbreytingin er að fólki verður frjálst að gera breytingar á kynskráningu sinni án þess að þurfa fyrst greiningu á svokölluðum „kynáttunarvanda“ af hendi heilbrigðiskerfisins með tilheyrandi biðtíma og óvissu. Börn undir 18 ára aldri munu jafnframt geta skráð sitt rétta kyn og nafn í Þjóðskrá með samþykki foreldra. Ef samþykki foreldra liggur ekki fyrir geta þau leitað til sérstakrar sérfræðinefndar,
segir á heimasíðu samtakanna.
Trans Ísland samtökin segja að þó nýju lögin séu góð þá séu enn mál sem taka þurfi á:
Lög um kynrænt sjálfræði eru afar nauðsynlegt og gott skref fram á við. Við verðum þó að horfast í augu við það að Alþingi lét tækifæri til þess að smíða framúrskarandi löggjöf í málefnum hinsegin fólks renna sér úr greipum við meðferð málsins. Við viljum koma á framfæri vonbrigðum með ákveðna hluta laganna sem við teljum að hefðu mátt betur fara.
Í fyrsta lagi ber að nefna málefni intersex barna, sem hljóta ekki þegar í stað vernd gegn þeim mannréttindabrotum sem ónauðsynleg og óafturkræf inngrip í líkama þeirra eru. Við treystum því að niðurstöður nefndarinnar sem kveðið er á um í bráðabirgðaákvæði laganna skili fljótt og örugglega tillögum að nýrri löggjöf sem veiti þessum hópi loksins lagalega vernd. Einnig má nefna aðrar breytingar sem gerðar voru í meðferð málsins, t.d. þá ákvörðun að fjarlægja lögbundið samráð við hagsmunafélög og hækkun aldurstakmarks fyrir nafna- og kynskráningarbreytingu án aðkomu foreldra eða sérfræðinefndar, en í frumvarpinu sem lagt var fram til fyrstu umræðu var miðað við frjálsa kynskráningu frá 15 ára aldri.
Enn er ýmislegt sem þarf að bæta þegar kemur að réttarstöðu hinsegin fólks hérlendis og vonumst við til þess að á næstu árum verði Ísland í fararbroddi þegar kemur að réttarstöðu alls hinsegin fólks. Við þökkum öllum sem hafa lagt okkur lið í baráttunni og fögnum þessu mikla framfaraskrefi sem hér hefur verið stigið. Við vonumst til þess að það verði stigið til fulls sem allra fyrst.
