Náttúruverndarsamtök suðurlands og landvernd hafa kært nýtt framkvæmdarleyfi vegna
Brúarvirkjunar og krefjast stöðvunar framkvæmda þar. Þetta kemur fram í tilkynningu:
Samtökin telja að málsmeðferð Bláskógabyggðar við veitingu nýs framkvæmdaleyfis sé andstæð lögum
og að á henni séu bæði form- og efnisannmarkar sem eigi að leiða til ógildingar. Krafa samtakanna
um stöðvun framkvæmda byggir m.a. á frétt í Morgunblaðinu frá í gær (26. mars 2018) um að byrjað
verði að setja niður vinnubúðir á virkjunarstað í þessari viku og að strax eftir páska muni starfsmenn
Ístaks hefjast handa um framkvæmdir.
Í Morgunblaðinu hinn 26. mars 2018 kom fram að Sigurður Ingi Jóhannesson samgöngu- og
sveitarstjórnarráðherra hafi tekið fyrstu skóflustungu að byggingu Brúarvirkjunar í Árnessýslu í liðinni
viku. Kærufrestur framkvæmdaleyfis Bláskógabyggðar er ekki liðinn. Í fréttinni var jafnframt haft eftir
Ingólfi Margeirssyni landeiganda á Brú að nú sé „virkjað í sátt við náttúru og samfélag“ og að
framkvæmdin hafi „mjög lítil áhrif á umhverfið“ þar sem um rennslisvirkjun sé að ræða með „litla
inntakstjörn“. Allt hið skáletraða er rangt hjá landeigandanum.
Brúarvirkjun virkjar rennsli Tungufljóts í uppsveitum Árnessýslu. Fljótið er meðal mestu lindáa Íslands
en þær eru sjaldgæfar á heimsvísu og hafa hátt náttúruverndargildi. Rétt við framkvæmdasvæðið er
eitt aðalvatnstökusvæði Bláskógabyggðar og því eru miklir almannahagsmunir í húfi.
Framkvæmdasvæðið er ósnortið, á náttúruminjaskrá og þar er að finna náttúrlegan birkiskóg og
votlendi, sem njóta sérstakrar verndar skv. 61. gr. náttúruverndarlaga nr. 60/2013. Framkvæmdin
sjálf felur í sér byggingu um 600 m langrar og allt að 12 m hárrar stíflu og gerð tæpra níu hektara
uppistöðulóns í landi Haukadals, auk nýs vegar, veituskurða og raflínu um 20 km leið. Að nefna svo
umfangsmikið uppistöðulón „tjörn“ er fjarstæðukennt og virðist vera vísvitandi blekking.
Í áliti Skipulagsstofnunar segir að „helstu neikvæðu áhrif fyrirhugaðrar framkvæmdar felist í breyttri
ásýnd fyrirhugaðs framkvæmdasvæðis… Að framkvæmdum loknum mun svæðið einkennast af
misumfangsmiklum mannvirkjum og verulega skertu rennsli í Tungufljóti á um þriggja km löngum
kafla… sjónræn áhrif á þá ferðamenn sem leggja leið sína upp með Tungufljóti frá núverandi þjóðvegi
munu verða mjög neikvæð. …áhrif á ásýnd og landslag fyrirhugaðra framkvæmda verða talsvert
neikvæð.“ Þá segir í álitinu að „Áhrif á gróður verða því staðbundið talsvert neikvæð.“ Landeigandinn
sem á að gæta fjárhagslegra hagsmuna, Margeir Ingólfsson, fer því líka með rangt mál hvað varðar
áhrif á náttúruna.
Þá er ljóst að engin sátt ríkir um framkvæmdina. Þannig kærðu þrenn félagasamtök fyrra
framkvæmdaleyfið frá í nóvember sl., sbr. einnig aðild Náttúruverndarsamtaka Suðurlands að kæru
dags. 26. mars 2018 á nýja framkvæmdaleyfinu, sem gefið var út 21. febrúar sl. og auglýst 2. mars sl.
Samtökin krefjast ógildingar framkvæmdaleyfisins m.a. vegna þess að ekki hafi verið sýnt fram á að
brýnir almannahagir krefjist framkvæmdarinnar, eins og þarf að gera þegar náttúruminjum sem njóta
verndar er eytt. Þá telja samtökin Bláskógabyggð hafa brotið rannsóknarreglu stjórnsýsluréttar með
Landvernd – Þórunnartúni 6 – 105 Reykjavík – www.landvernd.is – 552 5242
því að fullnægja ekki rannsóknaskyldu á mögulegum áhrifum framkvæmdarinnar á eitt helsta
vatnsból sveitarfélagsins. Samtökin benda ennfremur á að jarðfræðirannsóknir séu afar takmarkaðar,
m.a. hvað varðar lekt, sprungur og misgengi innan framkvæmdasvæðisins og hvað varðar hugsanleg
áhrif framkvæmdanna á grunnvatnskerfi Geysissvæðisins. Þá telja samtökin framkvæmdina vera í
algerri andstöðu við ákvæði gjafabréfs Kristian Kirk sem ánafnaði Skógrækt ríkisins jörðina Haukadal
til friðunar og skógræktar. Viðtakandi gjafagernings er bundinn af skilyrðum gefanda samkvæmt
íslenskum samningarétti og því telja samtökin óleyfilegt að eyða a.m.k. fimm hekturum af birkiskógi.
Stöðvunarkrafa og kæra samtakanna vegna nýs framkvæmdaleyfis er meðfylgjandi.
