Út er komin skýrslan Atvinnutekjur 2008-2016 eftir atvinnugreinum og svæðum, sem Byggðarstofnun lét gera. Í skýrslunni er leitast við að bregða ljósi á þróun atvinnutekna á tilteknum á svæðum frá árinu 2008 og hvaða atvinnugreinar eru stærstar á hverju svæði mælt í atvinnutekjum.
Meðal niðurstaðna má nefna að mest aukning í atvinnutekjum varð í greinum sem tengjast ferðaþjónustu á tímabilinu 2008-2016 en mestur samdráttur varð hins vegar í fjármálaþjónustu og mannvirkjagerð. Þá kemur einnig fram að meðaltekjur voru hæstar á Austurlandi ef litið er til einstakra landshluta.
Helstu niðurstöður eftir landsvæðum eru þessar:
Landið allt
Heildaratvinnutekjur á landinu voru hærri að raunvirði á árinu 2016 en árið 2008 en höfðu verið lægri að raunvirði öll árin fram að því. Atvinnutekjur á landinu öllu jukust um 9,7% að raunvirði á milli áranna 2008 og 2016. Aukningin á milli áranna 2015 og 2016 var hins vegar tæp 11%. Mælt í atvinnutekjum voru heilbrigðis- og félagsþjónusta, iðnaður og fræðslustarfsemi stærstu atvinnugreinarnar en þar á eftir komu verslun, opinber stjórnsýsla og flutningar og geymsla. Mest aukning á tímabilinu 2008-2016 varð í greinum sem tengjast ferðaþjónustu, þ.e. gistingu og veitingum, flutningum og geymslu og leigu og sérhæfðri þjónustu. Langmesti samdráttur varð hins vegar í fjármála- og vátryggingaþjónustu og mannvirkjagerð. Á milli áranna 2015 og 2016 varð veruleg aukning í áðurnefndum greinum sem tengjast ferðaþjónustu, en einnig í mannvirkjagerð, verslun, iðnaði og heilbrigðis- og félagsþjónustu. Samdráttur varð hins vegar í atvinnutekjum í fiskveiðum. Meðalatvinnutekjur voru hæstar á Austurlandi ef litið er til einstakra landshluta árið 2016, en þar næst á höfuðborgarsvæðinu. Lægstar voru meðaltekjurnar á Suðurnesjum og Norðurlandi vestra.
Höfuðborgarsvæðið
Heildaratvinnutekjur á höfuðborgarsvæðinu hækkuðu um 9,1% á milli áranna 2008 og 2016. Hækkunin á milli áranna 2015 og 2016 var um 11%. Það þýðir að heildaratvinnutekjur á höfuðborgarsvæðinu náðu ekki tekjum ársins 2008 fyrr en árið 2016. Mestar atvinnutekjur voru greiddar í heilbrigðis- og félagsþjónustu, en þar á eftir komu verslun, fræðslustarfsemi og iðnaður. Mest aukning á milli áranna 2008 og 2016 var í gistingu- og veitingum, flutningum og geymslu og leigu og sérhæfðri þjónustu sem eru allt greinar sem tengjast ferðaþjónustu. Samdráttur varð hins vegar langmestur í fjármála- og vátryggingaþjónustu og mannvirkjagerð. Aukning á milli áranna 2015 og 2016 var hins vegar mest í flutningum og geymslu, verslun, mannvirkjagerð, leigu- og sérhæfðri þjónustu og í heilbrigðis- og félagsþjónustu. Samdráttur varð hins vegar í fiskveiðum. Meðalatvinnutekjur voru hæstar á Seltjarnarnesi og í Garðabæ á árinu 2016 um fjórðungi yfir landsmeðaltali. Meðalatvinnutekjur í Kópavogi voru nokkuð yfir landsmeðaltali það ár en rétt yfir því í Mosfellsbæ og Kjósarhreppi og í Hafnarfirði. Meðalatvinnutekjur í Reykjavík voru hins vegar rétt undir landsmeðaltali. Mismunandi var á árinu 2016 hver var stærsta atvinnugreinin á einstökum svæðum innan höfuðborgarsvæðisins. Hæstar atvinnutekjur í Reykjavík voru í heilbrigðis- og félagsþjónustu, í fjármál- og vátryggingaþjónustu á Seltjarnarnesi, í verslun í Kópavogi, Garðabæ og Mosfellsbæ og Kjósarhreppi og í iðnaði í Hafnarfirði.
Suðurnes
Heildaratvinnutekjur á Suðurnesjum hækkuðu um rúmlega 22% á milli áranna 2008 og 2016 en hækkunin á milli áranna 2015 og 2016 nam 18,5%. Mest af hækkun á atvinnutekjum á tímabilinu varð því á árinu 2016. Á árinu 2016 voru langmestu atvinnutekjurnar greiddar í flutningum og geymslu en þar nokkuð langt á eftir komu fiskvinnsla, fræðslustarfsemi, mannvirkjagerð, verslun, iðnaður og opinber stjórnsýsla. Sömuleiðis var langmesta aukningin í flutningum og geymslum á milli áranna 2008 og 2016. Nokkur aukning varð einnig í leigu og sérhæfðri þjónustu og gistingu og veitingum. Allar þessar greinar tengjast ferðaþjónustu og hafa sterka tengingu við Keflavíkurflugvöll. Verulegur samdráttur varð í mannvirkjagerð og nokkur í fjármálastarfsemi og vátryggingum. Atvinnutekjur 2008-2016 9 Meðaltekjur á Suðurnesjum voru árið 2016 um 90% af landsmeðaltali. Meðaltekjur voru hæstar í Grindavík, rétt um landsmeðaltal árið 2016 og höfðu hækkað verulega frá árinu 2008. Þær voru hins vegar aðeins um 90% í Reykjanesbæ og tæplega 85% í Sandgerði, Garði og Vogum. Stærstu atvinnugreinarnar mælt í atvinnutekjum í Grindavík árið 2016 voru fiskvinnsla og fiskveiðar. Í Reykjanesbæ voru það flutningar og geymsla en í Sandgerði, Garði og Vogum voru það flutningar og geymsla og fiskvinnsla.
Vesturland
Heildaratvinnutekjur á Vesturlandi hækkuðu um 6,5% á milli áranna 2008 og 2016. Þær hækkuðu um tæplega 9% á milli áranna 2015 og 2016 sem þýðir að líkt og á höfuðborgarsvæðinu var svæðið enn að endurheimta atvinnutekjur sem töpuðust í framhaldi af hruninu 2008 allt til ársins 2016. Á árinu 2016 voru mestu atvinnutekjurnar greiddar í iðnaði en nokkuð á eftir komu fræðslustarfsemi, fiskveiðar, heilbrigðis- og félagsþjónusta og fiskvinnsla. Mesta aukningin á svæðinu varð í fiskvinnslu, gistingu- og veitingum og í fræðslustarfsemi. Verulegur samdráttur varð í mannvirkjagerð en einnig í fjármála- og vátryggingaþjónustu og í fiskveiðum. Meðalatvinnutekjur á Vesturlandi voru rétt undir landsmeðaltali. Á suðursvæðinu með Akranes og Hvalfjarðarsveit og á Snæfellsnesi voru meðalatvinnutekjur aðeins yfir landsmeðaltali en langt undir landsmeðaltali í Borgarbyggð, Dalabyggð og Skorradalshreppi, þar sem þær voru aðeins ríflega 80% af meðaltalinu. Langstærsta atvinnugreinin á Akranesi og í Hvalfjarðarsveit árið 2016 mælt í atvinnutekjum var iðnaður. Á Snæfellsnesi voru það fiskveiðar og fiskvinnsla. Í Borgarbyggð, Dalabyggð og Skorradalshreppi voru iðnaður og fræðslustarfsemi stærstu greinarnar.
Vestfirðir
Heildaratvinnutekjur á Vestfjörðum hækkuðu um tæp 5% á tímabilinu 2008 til 2016. Eftir lækkun í framhaldi af hruninu 2008 hækkuðu atvinnutekjur um 7% bæði árin 2015 og 2016. Mestu atvinnutekjurnar voru greiddar í fiskveiðum en nokkuð þar eftir koma fiskvinnsla, opinber stjórnsýsla, fræðslustarfsemi og heilbrigðis- og félagsþjónusta. Mesta aukningin í atvinnutekjum á Vestfjörðum varð í fiskeldi en nokkuð langt þar á eftir komu fræðslustarfsemi, heilbrigðis- og félagsþjónusta og gisting- og veitingar. Verulegur samdráttur varð hins vegar í mannvirkjagerð og opinberri stjórnsýslu auk fjármála- og vátryggingastarfsemi. Meðalatvinnutekjur á Vestfjörðum voru rétt undir landsmeðaltali. Segja má að meðalatvinnutekjur í Ísafjarðarbæ séu á pari við landsmeðaltal en aðrir hlutar Vestfjarða rétt undir því . Í Ísafjarðarbæ var fiskvinnsla stærsta atvinnugreinin mælt í atvinnutekjum árið 2016 en nokkuð þar á eftir komu heilbrigðis- og félagsþjónusta, fiskveiðar, fræðslustarfsemi og opinber þjónusta. Á Vestfjörðum utan Ísafjarðarbæjar voru fiskveiðar langstærsta atvinnugreinin um tvöfalt stærri en næsta grein sem var opinber stjórnsýsla. Þar á eftir komu síðan fræðslustarfsemi, fiskvinnsla og fiskeldi. Eins og fram kom í skýrslu um atvinnutekjur fyrir árin 2008-2015 varð mikil óskýrð lækkun í opinberri þjónustu snemma á umræddu tímabili. Að skipta Vestfjörðum í tvennt, með og án Ísafjarðarbæjar, er ekki æskileg skipting en miðað við gefnar forsendur um lágmarksíbúafjölda á hverju svæði innan landshluta, var ekki mögulegt að gera þetta á annan hátt.
Norðurland vestra
Heildaratvinnutekjur jukust aðeins um ríflega 4% á tímabilinu 2008 til 2016 á Norðurlandi vestra. Það gerist þrátt fyrir að árin 2015 og 2016 hafi atvinnutekjur aukist um 6-7% hvort ár. Mestu atvinnutekjurnar voru greiddar í opinberri stjórnsýslu og fræðslustarfsemi. Þar á eftir komu verslun, fiskveiðar, heilbrigðis- og félagsþjónusta og iðnaður. Mesta aukningin á tímabilinu í atvinnutekjum á Norðurlandi vestra varð í landbúnaði10, gistingu og veitingum, verslun og í fræðslustarfsemi. Verulegur samdráttur varð hins vegar í mannvirkjagerð og nokkur samdráttur í heilbrigðis- og félagsþjónustu og í fiskveiðum. Meðalatvinnutekjur á Norðurlandi vestra árið 2016 voru aðeins 90% af landsmeðaltali. Mikill munur er á Skagafjarðarsýslu þar sem að meðalatvinnutekjur voru 95% af landsmeðaltali og Húnavatnssýslum þar sem þær náðu aðeins 83%. Í Húnavatnssýslum var opinber stjórnsýsla stærsta atvinnugreinin árið 2016 mælt í atvinnutekjum en í Skagafjarðarsýslu var það fræðslustarfsemi, verslun og opinber stjórnsýsla.
Norðurland eystra
Á Norðurlandi eystra jukust heildaratvinnutekjur um tæp 12% á milli áranna 2008 og 2016. Eins og víða annars staðar varð veruleg aukning á árunum 2015 og 2016 en hún var 7-8% hvort ár. Mestu atvinnutekjurnar í landshlutanum voru greiddar í heilbrigðis- og félagsþjónustu, fræðslustarfsemi, iðnaði og fiskveiðum. Mesta aukningin á tímabilinu í atvinnutekjum á Norðurlandi eystra var í gistingu og veitingum, iðnaði og í heilbrigðis- og félagsþjónustu. Samdráttur varð í mannvirkjagerð, fiskveiðum og fjármála- og vátryggingaþjónustu. Meðalatvinnutekjur á Norðurlandi eystra voru um 95% af landmeðaltali. Þegar tölurnar eru brotnar niður á svæði sést að svæðið Eyjafjörður án Akureyrar og Akureyri eru sitthvorum megin við 95% en Þingeyjarsýslur verulega undir landsmeðaltali með ríflega 91%. Stærsta atvinnugreinin á svæðinu Eyjafirði án Akureyrar mælt í atvinnutekjum árið 2016 voru fiskveiðar. Á Akureyri var heilbrigðis- og félagsþjónusta stærst en þar á eftir komu fræðslustarfsemi og iðnaðar. Í Þingeyjarsýslunum voru fræðslustarfsemi, mannvirkjagerð, fiskveiðar og opinber stjórnsýsla stærstu greinarnar.
Austurland
Á Austurlandi drógust heildaratvinnutekjur saman um 6,4% á tímabilinu 2008 til 2016 sem er afleiðing af því að á fyrri hluta tímabilsins lauk stórframkvæmdum við virkjun og uppbyggingu álvers á svæðinu. Atvinnutekjur á árunum 2015 og 2016 jukust um 7% fyrra árið en aðeins 3% það seinna. Langmestu atvinnutekjurnar á Austurlandi komu úr Iðnaði en nokkuð langt þar á eftir komu fiskvinnsla, fiskveiðar og fræðslustarfsemi. Mesta aukningin á tímabilinu í atvinnutekjum á Austurlandi var í fiskvinnslu, gistingu og veitingum og í fræðslustarfsemi. Langmesti samdrátturinn varð hins vegar í mannvirkjagerð vegna loka stórframkvæmda, í iðnaði og fjármála- og vátryggingastarfsemi. Meðalatvinnutekjur á Austurlandi voru 8% yfir landsmeðalatali árið 2016. Á norðurhluta svæðisins (norðan Fagradals) voru meðalatvinnutekjur aðeins undir landsmeðaltali en á suðurhlutanum (sunnan Fagradals) voru meðalatvinnutekjur 17% yfir landsmeðaltali. Varðandi hækkun á atvinnutekjum í landbúnaði verður að líta til þess að reiknað endurgjald bænda hækkaði verulega á tímabilinu. Stærsta atvinnugreinin í norðurhlutanum mælt í atvinnutekjum árið 2016 var iðnaður. Það sama var upp á teningnum í suðurhlutanum en þar á eftir komu fiskvinnsla og fiskveiðar.
Suðurland
Á Suðurlandi jukust heildaratvinnutekjur um 16% á tímabilinu 2008 og 2016. Á árunum 2015 og 2016 jukust þær um 10% hvort ár. Mestu atvinnutekjurnar komu úr fræðslustarfsemi, iðnaði og félags- og heilbrigðisþjónustu. Langmesta aukningin á tímabilinu í atvinnutekjum á Suðurlandi var í gistingu og veitingum, þá í fiskvinnslu, fræðslustarfsemi og í leigu og sérhæfðri þjónustu. Mestur samdráttur varð hins vegar í mannvirkjagerð og fiskveiðum. Meðalatvinnutekjur á Suðurlandi voru um 91% af landsmeðaltali árið 2016 en mjög breytilegar innan landshlutans. Þannig voru meðalatvinnutekjur í Vestmannaeyjum 8% yfir landsmeðaltali og aðeins yfir landsmeðaltali í Skaftafellssýslum. Í Árborg voru þær hins vegar aðeins um 89% af landsmeðaltali, 87% í Hveragerði og Ölfus, 83% í Rangárvallasýslu og aðeins 78% af landsmeðaltali í Árnessýslu utan Árborgar, Hveragerðis og Ölfus. Stærstu atvinnugreinarnar mældar í atvinnutekjum árið 2016 voru einnig mismunandi. Í Skaftafellssýslum var stærsta greinin gisting og veitingar sem var á pari við fiskvinnslu og fiskveiðar samtals. Í Vestmannaeyjum voru fiskveiðar og fiskvinnsla langstærstu greinarnar. Í Rangárvallasýslu var það iðnaður. Í Árnessýslu utan Árborgar, Hveragerðis og Ölfus var það landbúnaður. Í Árborg voru stærstu greinarnar fræðslustarfsemi, iðnaður og heilbrigðis- og félagsþjónusta. Í Hveragerði og Ölfusi var það síðan heilbrigðis- og félagsþjónusta.
