Talsvert er talað um sóknarfæri sem kunni að felast í úrsögn Breta úr Evrópusambandinu, Brexit. Það hefur reyndar vakið litla umræðu hér heima en breska stjórnin telur ekki koma til greina að fara íslenska eða norska leið með aðild að Evrópska efnahagssvæðinu. Slíkt hefur verið alveg slegið út af borðinu.
Ein hugsanleg afleiðing Brexit er að Bretland færist nær Bandaríkjunum. Trump og Theresa May ætla að hittast á næstunni. En víst er að mörgum mun þykja það ógeðfellt – fyrstu dagar Trumps í embætti benda til þess að hann ætli að standa við gífuryrði sín. Og ef hann hefst handa við að grafa undan Nató og varnarkerfi Evrópu verða Bretar ekki hrifnir. Varla kusu þeir sig út úr Evrópusambandinu (með naumum meirihluta) til að verða hjálenda Bandaríkjanna. (Það er athyglisvert að í nýjum pistli leggur Styrmir Gunnarsson til að Íslendingar stóraukin tengslin við Þýskaland, enda sé það leiðandi ríki í Evrópu.)
Pawel Bartozsek hefur öðruvísi uppruna en annað fólk sem hingað til hefur setið á þingi á Íslandi. Hann er íslenskur borgari, en frá Póllandi. Fáar þjóðir í Evrópu fóru verr út úr tuttugustu öldinni en Pólverjar. Pawel skrifar á bloggsíðu sína:
Daginn sem Bretland gengur úr Evrópusambandinu og yfirgefur EES-svæðið munu Íslendingar ekki lengur geta flutt óhindrað til Bretlands og Bretar munu ekki lengur geta flutt óhindrað til Íslands.
Vissulega má semja um annað. Vonandi verður það gert, vonandi vilja Bretar sjálfir að það verði gert. En útganga Bretlands eins og sér þýðir nákvæmlega það og ekkert annað. Regluverk ESB, þar með regluverk um frjálst flæði fólks, hættir einfaldlega að gilda með þeim kostum og ókostum sem því fylgja. Það er sá núllpunktur sem verður að ganga út frá.
Úrsögn úr Evrópusambandinu er úrsögn úr Evrópusambandinu.
***
Frændi minn sem býr í litlum bæ vestur af Varsjá spurði mig um daginn hvað ég héldi að ég þyrfti að stoppa oft á ljósum ef ég ætlaði að keyra til Lissabon.
Ég nefndi einhverja tölu sem mér þótti líkleg en var bent á að svarið væri “Núll.” Það væri hraðbraut alla leið.
Já, þannig Evrópu hefur tekist á búa til. Sá sem vill fara frá Varsjá til Lissabon þarf bara að fara upp í bíl og keyra. Hann gæti þurft að borga á stöku stað eða stoppa vegna tímabundins landamæraeftirlits en að öðru leyti þarf hann hvorki að spyrja kóng né prest. Ferðalangurinn er tryggður alla leið, og ef hann finnur sér vinnu og íbúð á áfangastaðnum þá getur hann bara tekið vinnunni og sest að.
***
Þannig var heimur foreldra minna ekki og ekki heldur heimur foreldra þeirra. Og það þarf ekkert að vera að heimur barna okkar verði þannig. En mér finnst skipta máli að hann verði það. Að heimurinn verði sem opnastur, og að sem flestir geti notið hans.
Að því leyti verð ég að viðurkenna að ég sé ekki sóknarfærin sem felast í því að ríki gangi úr ESB. Ekki nema við notum „sóknarfæri“ í einhverri stórfyrirtækja-straumlínustjórnunarmerkingu sem „vandræði“. Vandræði sem við verðum að lágmarka og reyna að búa til eitthvað sem er kannski jafngott.
