Á Íslandi hafa flokkar nær alltaf gengið „óbundnir“ til kosninga eins og það er kallað. Það er kosið og svo setjast flokksformenn niður eftir kosningarnar og semja á sín á milli um stefnu ríkisstjórnar, mál ganga kaupum og sölum – stefnan frá því fyrir kosningar er útvötnuð og jafnvel svikin, það er beinlínis innbyggt í kerfið.

Víðast á Norðurlöndunum er þetta öðruvísi. Kjósendur vita nokkurn veginn hvaða flokkar muni starfa saman eftir kosningar. Þar verða líka yfirleitt „hrein stjórnarskipti“. Fyrri stjórn hverfur frá með manni og mús, alveg ný tekur við. Þar þekkjast reyndar líka minnihlutastjórnir sem geta orðið langlífar, nokkuð sem er alveg óþekkt hér.

Hrein stjórnarskipti urðu reyndar hér í síðustu kosningum, en venjan er samt önnur, yfirleitt hefur einhver flokkur úr fyrri ríkisstjórn náð að semja sig inn í þá næstu.

Útspil Pírata frá því í morgun myndi semsagt ekki stinga í stúf við norræna hefð, en á Íslandi eru þetta nýmæli. Píratar segjast vilja mynda ríkisstjórn með flokkunum sem eru í stjórnarandstöðu auk Viðreisnar en útiloka samstarf við núverandi ríkisstjórnarflokka, Sjálfstæðisflokk og Framsókn. Þetta myndi þýða „hrein stjórnarskipti“.

Þeir útlista nokkur stefnumál sem eru forsenda þess að þeir taki þátt í ríkisstjórn. Stjórnarskrá, öðruvísi dreifing arðs af auðlindum, gjaldfrjáls heilbrigðisþjónusta, átak gegn spillingu.

Píratarnir segjast vera tilbúnir í viðræður um myndun ríkisstjórnar fyrir kosningarnar. Þarna hafa þeir tekið allmikið frumkvæði í kosningabaráttunni. Það þarf ekkert sérstaklega að efast um heilindi Píratanna í þessu, en þetta kann líka að vera klókt, þeir stilla öðrum flokkum dálítið upp við  vegg og gæti jafnvel náð að draga aðeins úr fylgisflóttanum sem liggur frá Pírötum.

Nú verður forvitnilegt að sjá viðbrögð annarra flokka við þessu framtaki Pírata. Spila hinir flokkarnir sem Píratar boða til stjórnarsamsarfs með, Vinstri græn, Samfylking, Björt framtíð og Viðreisn? Þeir geta varla sagt nei en gætu reynt að humma þetta fram af sér. Sérstaklega sýnist manni þetta setja þrýsting á Viðreisn.

Auðvitað gætu einhverjir úr þessum flokkum firrst við og talið að með þessu séu Píratar að sýna yfirlæti, á einum stað sá ég notað gríska orðið hubris. Einhverjir gagnrýna kannski hvað þetta er seint til komið, innan við tveimur vikum fyrir kosningar. Það er semsagt líka möguleiki að þetta virki öfugt, sundri fremur en sameini, gæti jafnvel orðið vatn á myllu andstæðinga.