Diljá Mist Einarsdóttir, lögfræðingur og Alþingismaður segist ekki hrifin af því að ríkið setji skorður við tjáningu fólks, líkt og nú á sér stað í Bretlandi. Diljá sem er nýjasti gesturinn í podcasti Sölva Tryggvasonar, segir mikilvægt að vera stöðugt að skoða hve mikið ríkið eigi að grípa inn í líf þegnanna.
„Þegar það er farið að handtaka fólk fyrir eitthvað sem það segir á netinu erum við komin á hættulegan stað. Ef fólki fer að líða þannig að það þori ekki lengur að segja skoðun sína opinberlega erum við á vafasamri braut. Þeir sem tala fyrir því verða að spyrja sig hvernig þeim myndi líða ef hitt liðið kæmist til valda og þeirra skoðanir yrðu allt í einu flokkaðar sem hættulegar,“ segir Diljá, sem talar einnig um hlutverk Ríkisútvarpsins í þessu samhengi.
„Það skiptir svakalega miklu máli í lýðræðisríki að við séum með sterka frjálsa fjölmiðla, en það er nánast ógjörningur á Íslandi vegna stöðu RÚV. Og það bara versnar frá ári til árs. Ríkisútvarpið getur ekki hætt að færa út kvíarnar, sama hvort það eru hlaðvörp eða annað og svo ver ráðherra málaflokksins þetta bara með kjafti og klóm í þinginu. Mér finnst þetta óboðlegt. Hlutverk RÚV á bara að vera mjög takmarkað og einskorðast við það hlutverk, en ekki að vera með risastórt markaðsteymi og stíga alls staðar inn þar sem frjálsir fjölmiðlar eru að reyna að feta sig. Svo lítur RÚV í ofanálag á sig sem handhafa sannleikans og beita þeim refsivendi að fá ekki þá í heimsókn sem voga sér að gagnrýna stofnunina. Þetta er þekkt meðal stjórnmálamanna og margir stjórnmálamenn veigra sér við að segja það sem þeir eru að hugsa varðandi RÚV út af dagskrárvaldi stofnunarinnar og hvernig það er notað. Það er gamaldags hugsunarháttur að halda að það sé til einhver ríkisstofnun sem haldi á sannleikanum.”
Diljá segist hafa lært að eiga við eineltisseggi í grunnskóla og það hjálpi henni þegar ákveðinn hópur að fólki ræðst að henni í opinberri umræðu. Hún segir ákveðinn hóp í samfélaginu gefa sig út fyrir umburðarlyndi, en í raun stunda andfélagslega og jafnvel ofbeldisfulla hegðun.
„Það fer oft saman að fólkið sem gefur sig út fyrir að vera sérstaklega umburðarlynt og kærleiksríkt er sama fólkið sem úthrópar mann mest og sýnir í raun af sér yfirmáta andfélagslega hegðun og allt að því ofbeldisfulla. Þetta virðist vera einhver uppsöfnuð reiði og jafnvel aðgerðarleysi. Það er eins og að það vanti einhvern fasta í tilverunni og tilgang hjá hluta af þessum hópi. En þetta er ekki fjölmennur hópur, þó að hann sé hávær. Og það er enginn jafnvondur við mig í umræðunni en ákveðinn hópur af konum. Sömu konur og eru fyrstar til að kaupa „konur eru konum bestar“ boli. Ég nenni ekki að væla undan þessu, en hræsnin er fyrir allra augum. Þetta er í raun sama hegðun og við vörum við í grunnskólum frá eineltisbelgjum. Þessi ofstopi og þörf fyrir að þagga niður í öðrum og troða á skoðunum annarra. En ég hef ekki verið móttækileg fyrir þessu og er mjög góð í að eiga við eineltisseggi,” segir Diljá og heldur áfram:
„Ég hljóp yfir bekk í grunnskóla og er líka fædd í lok desember og er lágvaxin, þannig að það var mælt gegn því, en mamma var hörð á sínu. Það var sannarlega ekki tekið vel á móti mér þarna í 5-6 bekk þar sem ég var miklu meiri krakki en hinir í bekknum. Mér var ekki boðið í afmæli og fleira í þeim dúr. En ég bara fór og rukkaði afmæliskortið sem hlyti að hafa týnst og stóð alltaf fast á mínu. Það er ekki auðvelt að leggja mig í einelti. Ég glímdi líka við raddbandavandamál þegar ég var krakki og þurfti að læra að nota röddina og svo er ég bara fædd með mikla réttlætiskennd og er bara alls ekki til í að láta valta yfir mig.“
Eitt mál þar sem Diljá stendur ef til vill öðruvísi en margir myndu ætla er lögleiðing fíkniefna. Hún segist ekki vilja lögleiðingu.
„Þarna ertu kannski komin með annað mál þar sem við erum ekki sammála. Ég er ekki fylgjandi lögleiðingu fíkniefna. Mér finnst við vera að byrja á vitlausum enda ef við ætlum að lögleiða fíkniefni. Fyrst og fremst tala ég sem aðstandandi í þessum málaflokki sem þekki kerfið út frá þeim vinkli. Ég þekki bæði meðferðarúrræðin og AA-samtökin og ég hef viljað leggja áherslu á að styrkja úrræðin og aðstoð við þá sem glíma við vímuefnavanda. Þetta fólk mætir oft lokuðum dyrum í heilbrigðiskerfinu, eins og stundum þeir sem glíma við geðsjúkdóma gera líka. Ungt fólk er að deyja á meðan það er að bíða eftir heilbrigðisþjónustu. Árangur okkar í forvarnarmálum er svo góður að hann er í raun útflutningsvara og ég vil sjá okkur halda meira áfram á þeirri braut. Framkvæmd fíkniefnalaganna er í reynd hvort sem er þannig að það er ekki verið að refsa veiku fólki fyrir vörslu á neysluskömmtum. Þannig að við erum í raun löngu búin að afglæpavæða þennan málaflokk upp að því marki sem við eigum að gera.”
Hægt er að nálgast viðtalið við Diljá og öll viðtöl og podköst Sölva Tryggvasonar inni á solvitryggva.is
