Umræður um stefnuræðu forsætisráðherra fara nú fram á Alþingi. Útsending hófst kl. 19.40 og skiptast umræðurnar í tvær umferðir.
Forsætisráðherra hefur 12 mínútur til framsögu en aðrir þingflokkar en þingflokkur forsætisráðherra hafa sex mínútur í fyrri umferð. Í seinni umferð hafa þingflokkarnir sex mínútur hver. Neðst í greininni má sjá röð flokkanna og ræðumenn þeirra.
Hér fyrir neðan má sjá lesa ræðu Kristrún Frostadóttir, formanns Samfylkingarinnar og 3. þingmann Reykjavíkurkjördæmis suður.
Virðulegur forseti, góðir landsmenn. Hæstvirt ríkisstjórn var kærulaus – og þess vegna misstu þau alla stjórn. Þau misstu stjórn á efnahagsmálunum, fyrir löngu, en í stað þess að bregðast við ákalli um aðgerðir, þá hlupust þau undan ábyrgð og bentu á alla aðra: Seðlabanka, verkalýðshreyfingu og nú síðast erfðamengi Íslendinga.
Það var kæruleysi og sjálfumgleði. Ríkisstjórnin tók ábyrgð sína ekki alvarlega. Þau tömdu sér þann ósið að ýkja stórkostlega og blása upp allar sínar aðgerðir – þegar þau hefðu mátt tala minna og gera meira.
Við í Samfylkingu höfum bent á það ítrekað að þegar ríkisstjórnin gerir minna til að ná niður verðbólgu – þá þarf seðlabankinn að gera meira. Það þýðir að vextir verða hærri og skuldabyrðin þyngri. Þáverandi fjármálaráðherra – sem nú leiðir ríkisstjórn – brást við með því að láta þau ótrúlegu ummæli falla að það væri nú, með leyfi forseta, „ekki hlutverk ríkisfjármálanna að vinna bug á verðbólgunni“.
Við gagnrýndum og vöruðum við þegar meirihlutinn hér á Alþingi kaus að auka hallann um tugi milljarða í fjárlagavinnunni haustið 2022. Þá var hlegið að okkur. Við lögðum fram fullfjármagnaða kjarapakka til að vinna gegn verðbólgu og verja heimilisbókhaldið. Við bentum á að það væri óforsvaranlegt að dæla út tugum milljarða úr ríkissjóði í tengslum við kjarasamninga án þess að fjármagna útgjöldin, því að annars kæmi kostnaðurinn fram í meiri verðbólgu og hærri vöxtum. En þá var talað eins og Samfylkingin skildi bara ekki snilldina.
Við bentum á að það þyrfti að fjármagna aðgerðir í þágu Grindvíkinga og grípa til mótvægisaðgerða á húsnæðismarkaði – þegar heilt bæjarfélag missti skyndilega húsnæðið sitt. En hvorugt var gert, og þáverandi fjármálaráðherra gerði lítið úr áhrifunum á húsnæðismarkaði – því að allt hefði þetta, með leyfi forseta, „í raun takmörkuð áhrif svona í heildarsamhenginu“. Öll viðbótarútgjöld ríkissjóðs vegna Grindavíkur voru ófjármögnuð og enn hefur ekki eitt einasta einingarhús risið, ekki ein einasta ný íbúð, til að vega móti afleiðingum hamfaranna á húsnæðisverð og verðbólgu.
Við kölluðum eftir því að það yrði tekið á þenslunni þar sem hún er í raun og veru – og þá vorum við skömmuð fyrir að ræða skatta. En ég spyr: Hvað er verðbólgu- og vaxtastefna ríkisstjórnarinnar – þessi blessaða efnahagsstefna – annað en tugmilljarða skattahækkun á ungt fólk? Og alla sem skulda – fjölskyldur, fyrirtæki, bændur – með afleiðingum sem allir þekkja.
Góðir landsmenn. Nú eru liðin þrjú löng ár af þessari óstjórn – verðbólgu langt yfir markmiði og himinháum vöxtum. Frá sama fólkinu og lét kjósa sig til valda út á loforð um efnahagslegan stöðugleika og lága vexti til framtíðar. Kæruleysið, aðgerðaleysið og ábyrgðarleysið er óafsakanlegt.
En nú koma þessir sömu stjórnmálamenn og segja: „Þetta er allt að koma.“ Eftir öll þessi ár. Og hæstvirtur forsætisráðherra segir að ríkisstjórnin hafi, með leyfi forseta, „stutt ötullega við hjöðnun verðbólgunnar“. Afsakanir, útskýringar og vafasamar fullyrðingar um framtíðina – þetta var því miður uppistaðan í stefnuræðu hæstvirts forsætisráðherra hér áðan.
II.
Já, góðir landsmenn, þau hafa verið kærulaus. En nú fer í hönd síðasti þingvetur þessa kjörtímabils. Það líður að kosningum. Og kosningarnar eru eina tækifærið til að gera upp við hæstvirta ríkisstjórn og svara fyrir sig með kjörseðlinum: Vill fólk fjögur ár í viðbót – meira af því sama – með sama fólk í forystu? Eða fáum við nýtt upphaf með Samfylkingu – nýja forystu fyrir Ísland? Það er fólkið sem velur leiðina áfram.
Við í Samfylkingunni tökum ábyrgð okkar alvarlega. Og lítum á það sem siðferðislega skyldu okkar að bjóða þjóðinni upp á betri valkost en sitjandi ríkisstjórn – til að brjóta Íslandi leið út úr ládeyðu liðinna ára.
Þess vegna hefur Samfylkingin hrist upp í stjórnmálunum: Við byrjuðum á sjálfum okkur – með því að líta í eigin barm. Við breyttum flokknum. Við breyttum Samfylkingunni og breikkuðum faðminn.
Við ákváðum að stunda öðruvísi stjórnmál en hafa verið rekin hérna á síðustu árum: Lofa minna – efna meira. Hafna upphlaupum og offorsi í umræðu. Og forgangsraða – fyrir kosningar, svo fólk viti hvar við stöndum – með því að hvíla klofningsmálin en taka þess í stað opið samtal við fólkið í landinu um hvað það er sem þorri þjóðar getur sameinast um.
Þó við lofum ekki öllum, öllu, alls staðar og höldum ekki á lofti öllum ítrustu kröfum í hverjum einasta málaflokki – þá þýðir það ekki að við ætlum okkur ekki að vinna stóra sigra fyrir íslenskt samfélag.
Þvert á móti: Samfylkingin vill sameina þjóðina um stórhuga stjórnmál – á ný. Til að endurheimta efnahagslegan stöðugleika og styrkja aftur undirstöður samfélagsins. Og til að framkvæma það sem þorri þjóðarinnar getur þrátt fyrir allt sameinast um, með því að knýja fram breytingar í veigamestu málaflokkum – sem hinn almenni maður finnur fyrir í sínu daglegu lífi.
Þar erum við afgerandi og höfum markað skýrar pólitískar línur með skipulagðri vinnu um land allt: Fyrst tókum við hálft ár í heilbrigðismálin og unnum útspilið Örugg skref í heilbrigðis- og öldrunarmálum. Næst tókum við hálft ár í atvinnu og samgöngur, og þar á meðal orkumál, og útspilið Krafa um árangur í atvinnu- og samgöngumálum var afraksturinn af því – metnaðarfull áætlun um innviðauppbyggingu og aukna verðmætasköpun á Íslandi. Og nú erum við að vinna útspil um húsnæði og kjaramál með sama hætti sem verður kynnt í haust.
Allt samkvæmt áætlun. Örugg skref – engin heljarstökk. Og Samfylkingin hefur nú staðsett sig þétt með þjóðinni, á hárréttum stað, við bak hins vinnandi manns – tilbúin til þjónustu, fáum við til þess traust hjá fólkinu í landinu.
III.
Forseti, góðir landsmenn. Ég trúi því innilega að við getum sameinast aftur um stórhuga stjórnmál. En ég veit líka að það er ekki nóg að biðja um traust heldur þarf að vinna fyrir því með verkum sínum.
Undir minni stjórn verður Samfylkingin aldrei sjálfumglöð. Aldrei kærulaus. Við verðum hreinskilin og tökum engu sem gefnu.
Við höfum staðið í stífum undirbúningi og fengið til liðs við okkur fjölda fólks um land allt. En þegar er upp er staðið þá verður það þjóðarinnar að velja leiðina áfram í næstu kosningum.
Þangað til vona ég að sitjandi ríkisstjórn grípi til aðgerða, axli ábyrgð sína og starfi af fullum metnaði í þágu lands og þjóðar.
Hér fyrir neðan er röð flokkanna og ræðumenn þeirra.
Bjarni Benediktsson forsætisráðherra í fyrri umferð
Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir utanríkisráðherra í seinni umferð
Kristrún Frostadóttir, 3. þingmaður Reykjavíkurkjördæmis suður, í fyrri umferð
Þórunn Sveinbjarnardóttir, 8. þingmaður Suðvesturkjördæmis, í seinni umferð.
Inga Sæland, 7. þingmaður Reykjavíkurkjördæmis suður, í fyrri umferð
Tómas A. Tómasson, 9. þingmaður Reykjavíkurkjördæmis norður, í seinni umferð
Sigurður Ingi Jóhannsson, fjármála- og efnahagsráðherra, í fyrri umferð
Lilja Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra, í seinni umferð
Halldóra Mogensen, 3. þingmaður Reykjavíkurkjördæmis norður, í fyrri umferð
Andrés Ingi Jónsson, 10. þingmaður Reykjavíkurkjördæmis norður, í seinni umferð
Guðmundur Ingi Guðbrandsson, félags- og vinnumarkaðsráðherra, í fyrri umferð
Svandís Svavarsdóttir innviðaráðherra í seinni umferð
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, 5. þingmaður Suðvesturkjördæmis, í fyrri umferð
Hanna Katrín Friðriksson, 8. þingmaður Reykjavíkurkjördæmis suður, í seinni umferð
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, 7. þingmaður Norðausturkjördæmis, í fyrri umferð
Bergþór Ólason, 8. þingmaður Norðvesturkjördæmis, í seinni umferð
