Í dag, þann 27. júní, byrjar starfsmaður í fullu starfi að fá útborgað fyrir vinnu sína. Þetta er niðurstaða nýrrar úttektar Viðskiptaráðs á launafleygnum svokallaða, sem er mismunurinn á launakostnaði fyrirtækis og útborgaðra launa starfsmanns.
Fyrirtæki þarf í dag að leggja út rúma milljón króna til að greiða starfamanni 719 þúsund krónur í mánaðarlaun, sem voru miðgildi launa 2023. Eftir tekjuskatt og lífeyrisgreiðslur fær starfsmaðurinn síðan 522 þúsund krónur útborgaðar. Af launakostnaði fyrirtækja fer því tæpur helmingur í skatta, lífeyrisgreiðslur og önnur réttindi.
Umreiknað í fjölda daga fæst niðurstaðan að fyrstu 178 dagar þessa árs hafa farið í að vinna fyrir öðru en útborguðum launum. Þannig má segja að starfsmaður sem vinnur allt árið hafi einungis unnið fyrir sköttum, réttindum og lífeyrisgreiðslum frá áramótum til loka gærdagsins – og byrji í dag að vinna fyrir útborguðum launum.
Meirihluti launafleygsins fellur á fyrirtækið, eða um 60%. Þar vega þyngst mótframlag í lífeyrissjóð, tryggingagjald og orlof. Um 40% falla síðan á starfsmanninn í formi tekjuskatts, útsvars og lífeyrissparnaðar. Allir þessir kostnaðarliðir lækka útborguð mánaðarlaun. Þar skiptir ekki máli hvort þeir séu greiddir af fyrirtækinu eða starfsmanninum.
Viðskiptaráð hvetur fyrirtæki til að uppfæra launaseðla þannig að allur launafleygurinn sé þar sýnilegur. Með þeim hætti getur starfsfólk séð alla liði sem valda því að útborguð laun þeirra lækka, sem eykur gagnsæi og traust. Þá mættu fyrirtæki einnig sundurliða útsvar sérstaklega, svo starfsfólk sjái hve hár hluti skatta fer til ríkis og sveitarfélaga.
Framsetning launaseðla er frjáls á Íslandi, svo lengi sem ákvæði kjarasamninga um upplýsingagjöf eru uppfyllt, svo fyrirtæki geta gert þessa breytingu í dag.
Launafleygurinn samanstendur af sköttum, lífeyrisgreiðslum og ýmsum réttindum. Tækifæri eru til að draga úr umfangi allra þessara flokka:
Með þessum aðgerðum mætti flýta útborgunardegi næsta árs og gera starfsfólki þannig kleift að byrja fyrr að vinna fyrir útborguðum launum. Hér geta bæði stjórnvöld og aðilar vinnumarkaðar lagt sitt af mörkum.
