Jóhann Páll Jóhannsson, þingmaður Samfylkingarinnar, segir að hættulegir ágallar séu á frumvarpi ríkisstjórnarinnar um endurskoðun örorkulífeyriskerfisins.

Þetta kemur fram í aðsendri grein á Vísir.is.

Hann segir að frumvarpið sé lagt fram fjórum mánuðum seinna en til stóð og nú sé gert ráð fyrir að það verið afgreitt með hraði á þeim fáu vikum sem eftir eru af löggjafarþinginu. Það sé óboðlegt þar sem lífsakoma tugþúsunda sé í húfi.

Jóhann Páll segir að flestir öryrkjar komi til með að njóta góðs af þeim breytingum sem frumvarpið felur í sér en í ákveðnum tilvikum muni árstekjur öryrkja lækka, helst hjá þeim sem búa einir, eru með öllu óvinnufærir og hafa lítil réttindi í lífeyrissjóðum. Í frumvarpinu sé mælt fyrir um lækkun á heimilisuppbót og aldursviðbót, en það séu mjög mikilvægir greiðsluflokkar fyrir þennan hóp öryrkja.

Jóhann Páll ræðir frumvarpið nokkuð ítarlega í grein sinni og bendir meðal annars á að svokallaður virknistyrkur verði felldur niður um leið og fólk hefur unnið sér inn einhverjar atvinnutekjur. Styrkurinn nemur núna 95 þúsund krónum á mánuði. Einnig verði styrkurinn felldur niður hjá einstaklingum tímabundið ef þeir hafna starfi eða atvinnuviðtali. Til útskýringar tilgreinir hann þetta dæmi:

„55 ára kona í sambúð hefur misst starfsgetuna og er á hlutaörorkulífeyri og virknistyrk með samtals 380 þúsund krónur á mánuði. Hún fer í atvinnuviðtal og býðst starf en líst ekki á aðstæður og hættir við. Tekjur hennar næstu tvo mánuði súnka þá niður í 285 þúsund krónur fyrir skatt.“

Jóhann er líka ósáttur við upptöku samþætts sérfræðimats í stað læknisfræðilegs örorkumats. Verður framkvæmd sérfræðimatsins forsenda fyrir greiðslu örorkulífeyris. Segir hann ekki liggja nægilega skýrt fyrir hvað nákvæmlega felist í samþættu sérfræðimati. „Þessum spurningum er hins vegar ekki svarað í frumvarpinu heldur er ráðherra falið að útfæra þessi grundvallaratriði í reglugerð. Tryggingastofnun, sem mun framkvæma matið, fær nær engar leiðbeiningar um framkvæmdina í lagatexta.“

Segir ekki hægt að hleypa málinu óbreyttu í gegn

Jóhann Páll segir að vegna alvarlegra galla á frumvarpinu sé ekki hægt að hleypa því óbreyttu í gegnum þingið. Telur hann heppilegra að endurbætt frumvarp um þetta málefni verði lagt fram í haust. Það muni ekki valda löngum töfum á lögfestingu þess:

„Frumvarpið tekur ekki gildi fyrr en 1. september 2025. Í ljósi þess hve alvarlegir ágallar eru á málinu hlýtur að koma til álita að klára ákveðna grundvallarþætti þess og lögfesta nú á vorþingi, meðal annars ákvæði frumvarpsins um sjúkra- og endurhæfingargreiðslur, þjónustugátt, samhæfingarteymi og samstarf og samfellu milli þjónustukerfa, en gefa að öðru leyti félags- og vinnumarkaðsráðherra og ráðuneyti hans svigrúm til að vinna málið betur. Endurbætt frumvarp yrði þá lagt fram strax og þing kemur saman í haust og afgreitt á Alþingi fyrir áramót. Með þessu gæfist einnig tími til að útfæra og kynna hið samþætta sérfræðimat.“