262 einstaklingar eru nú á biðlista eftir áfplánun í fangelsi. Meðal biðtíminn er tæp tvö ár.
Þetta kemur fram í svari Guðrúnar Hafsteinsdóttur dómsmálaráðherra við fyrirspurn Þorbjargar Sigríðar Gunnlaugsdóttur, þingmanns Viðreisnar.
Í svarinu kemur fram að 238 karlar séu á biðlista, eða boðunarlista, og 24 konur. Meðalbiðtíminn eftir afplánun er núna eitt ár og tíu mánuðir. Sagt er hins vegar að erfitt sé að tilgreina raunverulegan meðalbiðtíma þar sem sá tími sem líður frá því dómþoli er boðaður til afplánunar þar til hún hefst er alls ekki alltaf eiginlegur biðtími.
Oft kemur fyrir að viðkomandi er ekki á því heimilisfangi sem hann er skráður á og fellur það þá í hlut lögreglu að birta honum boðun.
Samkvæmt núgildandi lögum er hægt að sækja um samfélagsþjónustu ef refsing er allt að tveggja ára fangelsi. Flestir gera þetta. Þetta getur verið tyrfið og langt ferli.
„Í sumum tilvikum er dómþoli með ólokið mál sem er við það að ljúkast og er þá beðið eftir að sá dómur berist til fullnustu,“ segir í svarinu. „Ef dómþoli uppfyllir ekki skilyrði er honum synjað um samfélagsþjónustu og boðaður til afplánunar. Dómþolar sækja gjarnan um frest á afplánun og er heimilt að veita hann í tiltekinn tíma. Þá sækja dómþolar oft um endurupptöku á ákvörðun um synjun. Rjúfi dómþoli skilyrði samfélagsþjónustu er honum gefinn kostur á að andmæla og stundum eru andmælin tekin til greina. Ef ekki tekur stofnunin ákvörðun um að afturkalla heimild til að gegna samfélagsþjónustu og dómþoli er boðaður til afplánunar. Þá getur viðkomandi aftur sótt um frest og er hann veittur uppfylli dómþoli skilyrði þar um. Þá kæra dómþolar oft ákvarðanir stofnunarinnar til dómsmálaráðuneytisins sem tekur tíma.“
Í svarinu segir að margt hafi verið gert síðan dómsmálaráðuneytið tilkynnti aðgerðir til að stytta boðunartíma árið 2020. Svo sem rýmkaður réttur til samfélagsþjónustu og sáttamiðlunar. Á þeim tíma gat biðtími verið allt að fimm ár.
Að mati dómsmálaráðherra þurfi þó að gera meira og til skoðunar sé að fjölga fangarýmum. Fram undan sé heildarendurskoðun í málaflokknum.
„Meðal þess sem verður skoðað er hvort hægt sé að auka fullnustu refsinga utan fangelsa enn frekar en gert er í dag. Einnig þarf að greina stöðuna í húsnæðismálum nánar, m.a. með tilliti til þess að íbúum landsins hefur fjölgað auk þess sem refsingar hafa verið að þyngjast síðustu ár,“ segir í svari Guðrúnar.
Fyrr í mánuðinum greindi RÚV frá því að níu menn hafi verið náðaðir til þess að stytta boðunarlistana. Að mati Ríkisendurskoðunar er það uppgjöf og varla boðleg lausn til þess að stytta listana.
